Cậu bạn đồng hương gửi vài tấm bánh trung thu cho con...
Cậu bạn đồng hương gửi vài tấm bánh trung thu cho con. Bạn và tôi chung cảnh xa quê, sống ở Sài Gòn, cách chưa tới 10 cây số mà có khi bình thường cả năm không gặp vì ai bận việc nấy, nhưng gặp thì nhất định phải ngồi hàng tiếng dài để nhắc nhau từng kỉ niệm. Ngày còn bé, nhà cậu ở Bến Thủy, nhà tôi ở Trung Đô, cách nhau con đường Nguyễn Du, đúng chỉ vài trăm mét. Cả hai cùng tuổi nhưng không quen biết nhau khi còn ở quê.
Ê Hương, nhớ không, chợ chiều Bến Thủy hồi đó cứ mùa này bán đầy bánh dẻo, bánh nướng. Mà trời ơi, toàn bánh nướng hình lợn mẹ lợn con lúc nhúc nhìn yêu tới mức không dám ăn. Bánh dẻo thì thơm lừng mùi hoa nhài chứ không mùi hương liệu như giờ - bạn nhắc. Tôi gật gù. Ừ, bên Bến Thủy nhà ông con nít có đi vòng vòng rước đèn múa lân không? Ở khu tập thể nhà mình Tết Trung thu kéo dài phải cả tuần. Ngày nào cũng đi bộ mỏi cẳng rước đèn. Mà đèn hồi ấy có như giờ đâu nhỉ, toàn tự chế. Đứa khéo tay làm đèn kéo quân, đứa không khéo tay làm cái đèn ông sao cũng vẹo vọ, có đứa (chắc chẳng có cái hoa tay nào), hoặc do nhà nghèo quá, lại chỉ xâu hạt bưởi phơi khô đốt lên, tinh dầu hạt bưởi cháy thơm thơm khét khét, nổ lép bép, lóe sáng như loại pháo hoa cầm tay độc lạ.
Mỗi đứa một kiểu, mỗi đứa một cảnh mà niềm vui cứ trong veo y nhau, ánh mắt nụ cười đáng yêu y nhau. Đứa nào đứa nấy, đèn này đèn kia, đèn cầu kì chen với đèn vụng về kề bên nhau làm thành một vùng sáng lung linh, ấm áp. Chẳng bao giờ đứa có đèn kéo quân sang trọng lại không muốn đứng bên cái đứa cầm chuỗi hạt bưởi nổ lép bép, sáng lù mù. Chỉ cần vắng mặt một đứa đã là khuyết đi một niềm vui. Trung thu của chúng tôi, những đứa trẻ ở vùng ven sông Lam dịu dàng, mát lành như gió sông thu vậy.
Bạn kể, hồi đó mấy chị em bạn mồ côi bố mẹ, ở với bà ngoại. Bà ngoại kiếm đủ tiền đong gạo là may lắm. Trung thu ăn chung tấm bánh bà mua ở chợ chẳng bõ dính răng. Bà mới ngồi làm kẹo lạc. Bà thắng đường cực khéo, đủ độ giòn, dai vừa chứ không dai nhách, ngọt thơm chứ không đắng gắt. Đêm trung thu, mấy bà cháu vui niềm vui giản dị, bẻ những tấm bánh kẹo lạc giòn rụm nói những chuyện vui, gác những buồn phiền cũ và những âu lo tương lai đâu đó. Những điều phiền hà chẳng bao giờ có thể là “khách mời” trong đêm trung thu.
Nhà tôi cũng chẳng phải khấm khá. Rất nhiều trung thu không có vị bánh nướng, bánh dẻo trong những ngày mẹ con ở trong khu tập thể Trung Đô. Thậm chí, những nhà khác cũng chẳng mấy nhà khá hơn. Cả công ty mấy trăm đứa trẻ chỉ có dăm tấm bánh dùng để trưng bày cỗ. Đêm hội trăng rằm được mở ra trong sân khu nhà trẻ tập thể xem chị Hằng múa hát, chú Cuội cười nói. Xem xong kịch thì mỗi đứa được túi bánh kẹo nho nhỏ đủ màu xanh đỏ, chia thành từng nhóm nhỏ đi về từng dãy nhà trong khu tập thể. Mỗi dãy nhà chỉ tầm 7 - 10 căn nhỏ, và dĩ nhiên là rất thân nhau như chung một căn nhà lớn. Đã có một mâm cỗ trung thu của các bố, mẹ chờ sẵn ở đó. Mâm cỗ trung thu có chè bưởi cô Hoa nấu, lạc luộc chú Ngọc đưa qua, món cơm cháy khô rán giòn rắc đường thơm phức của mẹ tôi làm và vài trái cây quen thuộc của mùa trăng gọi: ổi, na, bưởi...
Món cơm cháy khô rán giòn của mẹ là một trong những món ăn được xem là “cầu kì, sang trọng” trong tuổi thơ tôi. Thực chất là tảng cơm vừa sém cháy bám đáy nồi, phơi nắng khô giòn. Tới khi cần ăn thì đổ chút mỡ lợn, nóng già, bỏ cơm cháy đã phơi khô vào. Miếng cơm cháy sẽ phồng lên, dậy mùi thơm béo ngậy. Trước khi tắt bếp, mẹ sẽ rải một lớp mỏng đường lên để món cơm cháy hấp dẫn hơn. Chỉ vậy, và chúng tôi sẽ giành nhau ăn đến những hạt cơm cháy vương lại cuối cùng. Có đứa sau khi ăn còn mút tay thun thút.
Bạn nói, đúng, đúng… đúng là món ấy bà cũng từng làm cho bạn ăn. Vậy mà giờ bao loại cơm cháy chà bông, cơm cháy tôm khô, cơm cháy rong biển… chẳng thể ngon bằng món cơm cháy rán giòn mỡ lợn, không có gì ngoài vài hạt đường vẩy lên. Có thật vậy không, hay chỉ đơn giản vì khi chúng mình đi qua nghèo khó, càng lớn, càng xa lại càng nhớ, thương về một miền cũ đã qua?
Tôi không trả lời bạn. Mà thiết nghĩ cũng chẳng cần phải trả lời khi cả tôi và bạn đều chỉ cần ngồi đối diện nhau, bên những li cà phê nhỏ giọt chậm rãi, mỉm cười mà nhớ về một vùng kí ức trong veo trong một mùa thu nào đó. Đôi khi, bạn à, có một niềm hạnh phúc bé mọn, là khi những vệt nhớ của chúng ta tình cờ gặp nhau.
VÕ THU HƯƠNG
