Kỷ niệm 40 năm Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt: 40 năm làm nên những kỳ tích

(LĐ online) - Sáng 23/3, Viện Nghiên cứu hạt nhân đã long trọng tổ chức lễ Kỷ niệm 40 năm Khánh thành công trình khôi phục và mở rộng Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt (20/3/1984 – 20/3/2024).

Các đại biểu tham dự lễ kỷ niệm

Tham dự lễ có đồng chí Huỳnh Thành Đạt - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; đồng chí Trần Đình Văn – Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng; đồng chí Trần Chí Thành – Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử; ông Hua Liu – Phó Tổng Giám đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế IAEA; các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Bộ KHCN, Viện Năng lượng nguyên tử, Viện Nghiên cứu hạt nhân qua các thời kỳ; ông B.G.Stepanovich – Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam; ông G.S.Prasad – Phó Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam; các vị khách quốc tế; đại diện cấp uỷ Đảng, Chính quyền, Mặt trận, đoàn thể tỉnh; đại diện các cơ sở nghiên cứu, đào tạo, y tế, các công ty, doanh nghiệp đối tác; cùng toàn thể các thế hệ nhà khoa học, cán bộ, nhân viên người lao động đã và đang công tác tại Viện Nghiên cứu hạt nhân.

Các thế hệ nhà khoa học làm nên kỳ tích LPƯ hạt nhân trong 40 năm qua

Nhìn lại chặng đường 40 năm đầy tự hào, TS Cao Đông Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân khẳng định: 40 năm qua, nhờ có lò LPƯ hạt nhân Đà Lạt và nhiều thiết bị khoa học khác, Viện Nghiên cứu hạt nhân đã thu được nhiều thành tích đáng ghi nhận trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao ứng dụng kỹ thuật hạt nhân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Được giao nhiệm vụ quản lý, vận hành và khai thác LPƯ nghiên cứu duy nhất hiện nay của nước ta, chúng tôi đã nhận thức được trách nhiệm nặng nề này và đã tập hợp đội ngũ, động viên cán bộ, viên chức luôn phấn đấu nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ cơ bản: Làm chủ kỹ thuật, đảm bảo vận hành đúng kế hoạch và an toàn LPƯ; sử dụng hiệu quả LPƯ cho các hoạt động nghiên cứu khoa học và triển khai dịch vụ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội  của đất nước; xây dựng các phòng thí nghiệm xung quanh LPƯ tương xứng với các chuẩn mực của một cơ sở hạt nhân; đào tạo đội ngũ cán bộ cho Viện, cho ngành.

Các thế hệ nhà khoa học làm nên kỳ tích LPƯ hạt nhân trong 40 năm qua

Trải qua 40 năm, LPƯ đã vận hành gần 70.000 giờ tại công suất danh định 500 kW để phục vụ cho nghiên cứu khoa học, phân tích mẫu, sản xuất đồng vị phóng xạ cho  Y tế, công nghiệp và đào tạo nguồn nhân lực. Từ làm chủ vận hành Lò Phản ứng, Viện Nghiên cứu hạt nhân đã tiến bước sang nghiên cứu thiết kế, trong đó tập trung thiết kế cấu hình nhiên liệu - trái tim của lò. Nghiên cứu công nghệ và điều chế các chất đồng vị phóng xạ, phát triển thành công các công nghệ sản xuất thuốc phóng xạ chẩn đoán và điều trị bệnh cứu người. Nghiên cứu chế tạo thiết bị hạt nhân; nghiên cứu phát triển các kỹ thuật phân tích hạt nhân; nghiên cứu quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường trên đất liền và trên biển; nghiên cứu, phát triển và ứng dụng thành công một số kỹ thuật hạt nhân và đồng vị để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn; nghiên cứu về công nghệ bức xạ và công nghệ sinh học phục vụ bảo quản lương thực thực phẩm, điều chế các chế phẩm bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học; chọn tạo giống bằng đột biến phóng xạ; nghiên cứu về an toàn bức xạ; xử lý, quản lý thải phóng xạ...

Các thế hệ nhà khoa học làm nên kỳ tích LPƯ hạt nhân trong 40 năm qua

Các thế hệ nhà khoa học làm nên kỳ tích LPƯ hạt nhân trong 40 năm qua

 Đội ngũ cán bộ của Viện không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; nhiều cán bộ của Viện đã trưởng thành và trở thành chuyên gia quốc tế, vừa kế thừa tốt các kiến thức, kỹ thuật thế hệ trước để lại, vừa nghiên cứu tạo ra các kỹ thuật mới. Trong 40 năm hoạt động nghiên cứu khoa học hạt nhân, Viện Nghiên cứu hạt nhân đã đóng góp đáng kể vào kho tàng kiến thức chung của quốc gia và quốc tế với khoảng 420 công trình khoa học trên các tạp chí quốc gia, 300 công trình khoa học trên các tạp chí quốc tế. Trong lĩnh vực triển khai ứng dụng năng lượng nguyên tử vì hòa bình, Viện đã tạo ra được nhiều sản phẩm, dịch vụ phục vụ cho sự phát triển kinh tế và an sinh xã hội của đất nước. LPƯ hạt nhân Đà Lạt được đánh giá là lò sử dụng hiệu quả nhất trong các lò có công suất thấp trên thế giới.

Đồng chí Trần Đình Văn - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Lâm Đồng phát biểu

Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng tặng hoa chúc mừng

Với các kết quả đạt được, Viện Nghiên cứu hạt nhân đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba năm 1989, Huân chương Lao động hạng Hai năm 2001, Huân chương Lao động hạng Nhất năm 2009, Huân chương Độc lập hạng Ba năm 2014, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học & Công nghệ cho Cụm công trình “Nghiên cứu đảm bảo vận hành an toàn và khai thác hiệu quả Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt” năm 2012 và nhiều bằng khen, giải thưởng khoa học khác.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, đồng chí Trần Đình Văn - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng đã ghi nhận và đánh giá cao những cố gắng nỗ lực và thành tích lớn lao Viện Nghiên cứu hạt nhân đạt được; những thành tựu đó đã góp phần rất quan trọng cho sự nghiệp phát triển của tỉnh và của đất nước.

Đồng chí Huỳnh Thành Đạt - Bộ trưởng Bộ KHCN phát biểu

Bộ Khoa học Công nghệ tặng hoa chúc mừng

Đồng chí nhấn mạnh: “Tỉnh Lâm Đồng tự hào có Viện Nghiên cứu hạt nhân đóng chân trên địa bàn. 40 năm đội ngũ các nhà khoa học của Viện đã làm chủ kỹ thuật, công nghệ, đảm bảo vận hành an toàn, sử dụng hiệu quả lò phản ứng hạt nhân duy nhất ở nước ta, không để xảy ra sự cố nào ảnh hưởng đến con người và môi trường. Viện đã có nhiều đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của tỉnh, nổi bật trong các lĩnh vực: y tế, nông nghiệp, bảo vệ tài nguyên đất, nước, đào tạo về an toàn bức xạ, ứng phó sự cố…

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu “Đưa Lâm Đồng trở thành tỉnh phát triển khá toàn diện của cả nước vào năm 2030, đến năm 2045 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương” mà Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI đề ra thì rất cần vai trò của Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt. Là một cơ quan nghiên cứu khoa học đầu ngành, tôi đề nghị Viện tiếp tục nghiên cứu, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho địa phương để ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, y tế, bảo vệ môi trường…

Đồng chí Trần Chí Thành – Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam phát biểu

Đặc biệt, Lâm Đồng với thế mạnh sản xuất nông nghiệp, tuy nhiên do biến đổi khí hậu đang tác động rất lớn đến năng suất, chất lượng, hiệu quả của một số loại cây trồng; do đó rất cần những kỹ thuật công nghệ mà Viện có khả năng nghiên cứu, phát triển, nhất là việc chọn, tạo giống cây trồng cho năng suất, chất lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao; phát triển các sản phẩm phòng, trị bệnh cho cây trồng; bảo vệ môi trường sinh thái, trong sản xuất.

Ông Hua Liu – Phó Tổng Giám đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế IAEA đánh giá cao kết quả vận hành ứng dụng LPƯ hạt nhân Đà Lạt

Phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu, mỗi cán bộ, đảng viên, viên chức của Viện cần có quyết tâm cao, phát huy trí tuệ, đề xuất các giải pháp đột phá xây dựng Viện phát triển toàn diện, tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật hạt nhân phục vụ đời sống”.

Ông B.G.Stepanovich – Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam đánh giá cao mối quan hệ hợp tác hỗ trợ phát triển năng lượng hạt nhân vì hòa bình của Liên bang Xô Viết trước đây và Liên bang Nga dành cho Việt Nam

Phát biểu chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ KHCN Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh: "Ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam chúng ta có quyền tự hào vì ở thành phố Đà Lạt hiền hòa – thanh lịch – mến khách có một đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật đa ngành được rèn luyện theo tác phong công nghiệp từng bước làm chủ được một số lĩnh vực khoa học tiên tiến, hiện đại. Đội ngũ cán bộ này là vốn quý đã góp phần thực hiện chiến lược Năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình. Hiện nay, Bộ KHCN đang được giao nhiệm vụ quan trọng là xây dựng Trung tâm Nghiên cứu KHCN hạt nhân với lò nghiên cứu công suất cao, quy mô lớn hơn nhiều lần so với lò Đà Lạt, nhằm tăng cường cơ sở hạ tầng hạt nhân cho quốc gia, đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực KHCN phục vụ cho việc tiếp thu, làm chủ công nghệ hạt nhân, tiến tới nội địa hóa từng phần lò hạt nhân nghiên cứu. Đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu các sản phẩm và dịch vụ để khai thác hiệu quả lò phản ứng mới mà trước mắt là tham gia thực hiện dự án với tinh thần trách nhiệm cao nhất. Song song với việc tiếp tục bảo đảm vận hành an toàn và sử dụng hiệu quả lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt tối thiểu đến năm 2033. Tôi đề nghị, trong thời gian tới, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, tập trung nhân lực, trí tuệ, thời gian, phối hợp chặt chẽ với các đối tác để đẩy nhanh tiến độ thực hiện tốt dự án".

Ông G.S.Prasad – Phó Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam mong muốn hợp tác về năng lượng nguyên tử

Với vai trò là một cơ sở đang quản lý và vận hành thiết bị hạt nhân duy nhất của Việt Nam hiện nay, tôi đề nghị Viện nghiên cứu hạt nhân quan tâm đầu tư thời gian nghiên cứu tìm hiểu, góp ý xác đáng vào Luật năng lượng nguyên tử sửa đổi sao cho Bộ luật sớm đi vào cuộc sống, thúc đẩy ngành năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình tiếp tục phát triển”.

Các thế hệ nhà khoa học bày tỏ tình cảm, những ký ức đẹp gắn bó với LPƯ hạt nhân Đà Lạt

Các thế hệ nhà khoa học bày tỏ tình cảm, những ký ức đẹp gắn bó với LPƯ hạt nhân Đà Lạt

Trong thời gian tới, LPƯ hạt nhân Đà Lạt được tiếp tục duy trì vận hành an toàn và khai thác hiệu quả với đầy đủ các mục tiêu, nhiệm vụ như hiện nay tối thiểu đến năm 2033 và có thể kéo dài hơn khi điều chỉnh mục đích sử dụng. Ngoài ra, Viện thực hiện thêm một số nhiệm vụ mới: Tham gia tích cực vào Dự án xây dựng Trung tâm Nghiên cứu KHCN hạt nhân với LPƯ nghiên cứu mới; Chuẩn bị tốt nguồn nhân lực để sẵn sàng tiếp nhận, vận hành an toàn, khai thác hiệu quả LPƯ mới đa mục tiêu công suất 10 MWt; đồng thời vẫn duy trì hoạt động của LPƯ hạt nhân Đà Lạt cho mục đích nghiên cứu và đào tạo.

Trao Kỷ niệm chương cho GSTS Phạm Duy Hiển - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân, Viện phó Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam

Đặc biệt là một số hướng nghiên cứu, ứng dụng mới tiềm năng nhưng chưa được thực hiện trên LPƯ hạt nhân Đà Lạt do công suất thấp như: Nghiên cứu sản xuất một số đồng vị phóng xạ mới và nguồn kín dùng trong y tế và công nghiệp; Triển khai một số hướng nghiên cứu cơ bản (tán xạ nơtrôn, nhiễu xạ nơtrôn...) cho hướng nghiên cứu khoa học vật liệu; triển khai dịch vụ chiếu xạ pha tạp đơn tinh thể silic để chế tạo vật liệu bán dẫn...

Các đại biểu chụp hình lưu niệm