“Mắt kính thông minh” mang ánh sáng cho người khiếm thị

Việt Nam hiện có khoảng hơn 2 triệu người mù và kém thị lực; một nửa trong số đó là những người nghèo không có tiền điều trị mang lại ánh sáng. Giải pháp sáng tạo “Mắt kính thông minh” cho người khiếm thị của nhóm các bạn trẻ Đà Lạt không chỉ mang giá trị khoa học kỹ thuật, giá trị ứng dụng thực tiễn, mà còn mang tính nhân văn, quan tâm đến những người thiệt thòi, kém may mắn trong xã hội.

Giải pháp của các nhà sáng tạo trẻ Anh Hào, Mẫn Nhi, Quốc Huy vừa được trao giải Ba Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc

Giải pháp “Mắt kính thông minh” do Đào Anh Hào (sinh 2001, chủ nhiệm), Trịnh Quốc Huy (2002, đồng chủ nhiệm), Phạm Mai Mẫn Nhi (2003, đồng chủ nhiệm) vừa đoạt giải Ba Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc lần thứ 17 do Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Quỹ hỗ trợ Sáng tạo kỹ thuật Việt Nam (VIFOTEC) tổ chức.

Nếu một lần chứng kiến người khiếm thị dò dẫm từng bước chân trên đường mới thấy hết nỗi khó khăn của họ. Thấu hiểu điều đó, ba bạn trẻ Đào Anh Hào, Trịnh Quốc Huy, Phạm Mai Mẫn Nhi là những cử nhân, sinh viên đã áp dụng những tiến bộ về công nghệ thị giác máy tính và trí tuệ nhân tạo tập trung giải quyết bốn nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của người khiếm thị là đọc văn bản, mô tả không gian, nhận dạng tiền mặt và trợ lý ảo.

Nhìn tổng thể, “Mắt kính thông minh” có 2 chức năng chính. Chức năng thứ nhất: Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo và thị giác máy tính hỗ trợ bốn chức năng đọc văn bản, mô tả không gian, nhận dạng tiền mặt, trợ lý ảo và trả về kết quả giọng nói tiếng Việt qua tai nghe. Chức năng thứ hai, hỗ trợ thu các tín hiệu khoảng cách và phát ra các tín hiệu xúc giác từ bộ rung động giúp người khiếm thị phát hiện được vật cản ở xa hay gần.

Mắt kính thông minh gồm các thiết bị: Bộ điều khiển cầm tay và mắt kính được kết nối qua dây. Cụ thể, bộ điều khiển cầm tay gồm: pin, nút nhấn, công tắc nguồn, máy tính Raspberry Pi Zero, và mạch sim. Mắt kính gồm: cảm biến khoảng cách, camera, micro, mạch âm thanh kèm loa hoặc tai nghe, và động cơ rung. Bộ điều khiển cầm tay là vỏ được in 3D bằng nhựa để người sử dụng cầm tay hoặc đeo vào túi. Trong bộ điều khiển cầm tay có máy tính Raspberry Pi Zero chạy hệ điều hành được lập trình các thuật toán xử lý. Trên các nút nhấn có các chấm nổi theo dạng chữ Braille, người khiếm thị dễ dàng sử dụng.

Được biết, trước đó, trong nước có công bố đơn đăng ký sáng chế đã đề cập đến “Thiết bị dẫn đường và hỗ trợ cho người khiếm thị hoặc người mù”, nhưng hạn chế của sản phẩm này là chỉ xác định khoảng cách mà chưa ứng dụng được công nghệ trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ các chức năng đọc báo, mô tả môi trường, nhận dạng tiền mặt và trợ lý ảo cho người mù. Bên cạnh đó, trên thế giới đã có các sản phẩm tương tự “Mắt kính thông minh” nhưng chưa hỗ trợ tiếng Việt.

“Mắt kính thông minh” của ba bạn Hào, Huy, Nhi mang tính mới hơn, ưu việt hơn, có nhiều tính năng hơn, mà những sáng chế trước đó không có. Đặc biệt, giải pháp đã cải tiến các chức năng cho phù hợp với người Việt như hỗ trợ tiếng Việt, chức năng đo khoảng cách phát ra các tín hiệu xúc giác từ bộ rung động, giúp người khiếm thị phát hiện được vật cản ở xa hay gần, nâng cao khả năng tránh vật cản, có thể dùng công nghệ xử lý ảnh để nhận dạng tên vật cản, giúp người sử dụng an toàn hơn khi di chuyển. Do sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt và sản xuất dành riêng cho người Việt bị khiếm thị nên có thể cạnh tranh với các sản phẩm ngoại nhập.

Những năm qua, phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ tiến quân vào khoa học kỹ thuật”, “Tuổi trẻ khởi nghiệp” không ngừng lớn mạnh trong đoàn viên, thanh niên, học sinh, sinh viên Đà Lạt. Những người đi đầu trong phong trào ấy có bạn Đào Anh Hào và bạn các đồng chủ nhiệm với nhiều sáng kiến, giải pháp hữu ích chứa đựng hàm lượng khoa học lớn, có giá trị áp dụng thực tiễn, mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội, tích cực tham gia các cuộc thi, hội thi sáng tạo.

Với “Mắt kính thông minh cho người khiếm thị”, bên cạnh những giá trị sáng tạo kỹ thuật, Thành Đoàn Đà Lạt đánh giá cao ý nghĩa xã hội, ý nghĩa nhân văn của giải pháp, nhằm mang lại ánh sáng cho những người kém may mắn, người yếu thế có thêm điều kiện cải thiện cuộc sống, hòa nhập cộng đồng. Giải pháp cũng đã đoạt giải Nhì Cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Lâm Đồng lần thứ 4 - 2021 do Tỉnh Đoàn Lâm Đồng tổ chức.

Sản phẩm được Hội Người mù tỉnh Lâm Đồng và Hội Người mù TP Hồ Chí Minh thử nghiệm, đánh giá cao công dụng, hiệu quả của nó. Nếu đưa vào sản xuất sẽ đem “ánh sáng” đến cho người mù, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, sinh hoạt, tạo cơ hội việc làm cho người khiếm thị, giúp người khiếm thị tiếp cận với tri thức dễ dàng hơn. Ông Vũ Xuân Trường - Chủ tịch Hội Người mù tỉnh Lâm Đồng là một trong những người thử nghiệm mắt kính thông minh nhận xét: Mắt kính gọn nhẹ, dễ đeo, chức năng mô tả không gian mô tả chính xác nội dung, chức năng đọc văn bản tốc độ đọc ổn, dễ nghe, độ chính xác văn bản cao, chức năng nhận diện tiền mặt thử nghiệm với các tờ tiền, cả mặt trước và mặt sau, chính xác tuyệt đối, chức năng trợ lý ảo, thông báo thời gian hiện tại, nhiệt độ, độ ẩm, thông tin thời tiết, vị trí chính xác. Ông đã gửi lời cảm ơn đến nhóm nhà sáng chế trẻ đã có tấm lòng quan tâm đến khó khăn và khát vọng của người mù.

Không đặt vấn đề doanh số, lợi nhuận, các bạn Hào, Nhi, Huy mong muốn các nguồn quỹ từ thiện hỗ trợ kinh phí sản xuất đại trà, để mọi người khiếm thị đều có thể sử dụng. Mong ước của các bạn đã thành hiện thực khi giải pháp được Bộ Khoa học và Công nghệ giới thiệu nhà đầu tư Singapore tài trợ chi phí sản xuất giá trị 15.000 USD từ chương trình Techfest Connect 2021; được UBND tỉnh cùng Sở Khoa học và Công nghệ hỗ trợ trong Đề án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đến năm 2025; đồng thời đề xuất cho Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lâm Đồng giới thiệu công trình sáng tạo khoa học và công nghệ để công bố trong Sách vàng Sáng tạo Việt Nam năm 2023.