Từ giữa năm 1949 đến đầu năm 1950, phong trào đấu tranh của thanh niên HS-SV chống chủ nghĩa thực dân Pháp xâm lược và can thiệp Mỹ, chống độc lập giả hiệu, chống khủng bố, đàn áp, đòi bảo đảm an ninh cho học sinh, đòi được học tiếng mẹ đẻ…đã diễn ra rầm rộ, liên tục và rộng khắp từ Nam chí Bắc.
Từ giữa năm 1949 đến đầu năm 1950, phong trào đấu tranh của thanh niên HS-SV chống chủ nghĩa thực dân Pháp xâm lược và can thiệp Mỹ, chống độc lập giả hiệu, chống khủng bố, đàn áp, đòi bảo đảm an ninh cho học sinh, đòi được học tiếng mẹ đẻ…đã diễn ra rầm rộ, liên tục và rộng khắp từ Nam chí Bắc. Tại Sài Gòn, các tầng lớp đồng bào cũng tích cực hưởng ứng dưới nhiều hình thức: biểu tình chống sưu thuế, chống bắt lính, đòi công ăn việc làm. HS-SV bãi trường bãi khóa liên miên…
 |
| Sinh viên Đà Lạt. |
Ngày 9/1/1950, Đoàn Thanh niên cứu quốc và Đoàn Học sinh Sài Gòn Chợ Lớn đã vận động và tổ chức cho hơn 2.000 HS-SV các trường Pétrus Ký, Gia Long, Nguyễn Văn Khuê, Huỳnh Khương Ninh, Đại học Y - Dược, Pháp lý, các trường chuyên nghiệp vô tuyến điện, công chính, kỹ thuật…cùng nhiều giáo viên và 7.000 nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn biểu tình đòi bảo đảm an ninh cho HS-SV học tập và trả tự do cho những HS - SV bị bắt, trong đó có ban lãnh đạo học sinh cứu quốc Sài Gòn. Đoàn biểu tình kéo dài đến Nha Học chánh và Dinh thủ hiến bù hìn đưa yêu sách. Bọn cảnh sát và lính lê dương xông ra đàn áp dã man đoàn biểu tình. Thái độ đó đã làm đám đông phẫn nộ, bùng nổ cuộc xung đột. Những người biểu tình dùng mọi thứ vũ khí có trong tay chống trả quyết liệt với lính Pháp, lính Âu-phi và công an Bình Xuyên.Trần Văn Ơn, người thanh niên tiêu biểu cho lòng yêu nước và ý chí đấu tranh bất khuất của HS-SV đã bị chúng giết hại trong cuộc xung đột đó.
Tại Sài Gòn, ngày 12/1/1950 đám tang anh Trần Văn Ơn đã biến thành cuộc biểu tình thị uy của trên 5 vạn người đi đưa đám và 10 vạn người đứng trên các hè phố tiễn đưa anh. Lễ tang anh Trần Văn Ơn cũng đã được cử hành trên khắp các tỉnh thành trong cả nước. Hàng triệu lượt HS-SV và đồng bào các giới đã đeo băng tang tham gia truy điệu với lòng thương tiếc và xuống đường tuần hành bày tỏ ý chí căm thù. Bài điếu văn trong buổi lễ có câu: Ai chết vinh buồn chăng? Ai sống nhục thẹn chăng? Những câu hỏi đó cứ vang mãi trong những tháng năm đen tối của đất nước, thúc giục bao thế hệ trẻ noi gương Trần Văn Ơn, quên mình xông lên phía trước.
Đại hội Liên đoàn Thanh niên Việt Nam tháng 2/1950 tại căn cứ địa Việt Bắc đã quyết định lấy ngày 9/1 làm ngày truyền thống hàng năm của HS-SV VN. Truyền thống vẻ vang đó đã được các thế hệ HS- SV kế thừa oanh liệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và trở thành bất diệt.
Tấn Đời
