Đó là tấm ảnh do một cán bộ Khu uỷ Khu 6 tặng cụ Điểu Đoi, dân tộc Mạ ngày được đứng vào hàng ngũ của Đảng. Gần năm thập kỷ trôi qua, tấm ảnh Bác Hồ in trên nền giấy cũ vẫn như mới nguyên trong bàn tay của lão du kích già giữa rừng xanh núi thẳm.
Hàng triệu gia đình nước Việt cùng nhau trang trọng thờ ảnh Bác Hồ trong tư gia; nhiều người dân ba miền còn kính cẩn làm giỗ Bác sau mỗi dịp Tết Độc lập..., nhưng người viết bài này chưa bao giờ cảm động như sự việc được chứng kiến cụ cựu du kích Điểu Đoi, dân tộc Mạ ở xã Đồng Nai Thượng (huyện Cát Tiên, Lâm Đồng) nâng niu, quý trọng tấm ảnh chân dung Bác. Nghĩa cử, tinh thần cách mạng của lão du kích có gần nửa thế kỷ tuổi Đảng và hơn trăm năm tuổi đời giữa rừng già Bù Xa Lu Xiên anh hùng để lại trong nhiều thế hệ trẻ những bài học quý báu.
Đường lên xã anh hùng lực lượng vũ trang Đồng Nai Thượng được nhà nước đầu tư gần 70 tỷ đồng xây dựng xuyên qua vùng lõi Vườn Quốc gia Cát Tiên vẫn đang ngổn ngang vì công trình bước vào giai đoạn nước rút để khánh thành.
 |
| Cùng tổng già làng Điểu Đoi (Đồng Nai Thượng). |
Chúng tôi dễ dàng tìm vào nhà tổng già làng vì rất nhiều người tình nguyện đưa vào Bù Gia Rá. Lão du kích trải qua hai cuộc kháng chiến và sống hơn thế kỷ nhưng vẫn quắc thước, minh mẫn và có trí nhớ hơn người. Cụ vẫn nhắc lại kỷ niệm “ba năm trước nhà báo hứa gửi ảnh cho tôi...”. Câu chuyện với bậc tiền bối tham gia hai cuộc kháng chiến và là cựu du kích từng làm khiếp đảm bọn Mỹ - Nguỵ đóng tại căn cứ Lạch Tân Tẹ tại xã Năm (tên cũ của xã Đồng Nai Thượng - PV) dần dần chuyển hướng về truyền thống kháng chiến của những người Mạ anh em, truyền thống cách mạng của dân tộc.
Dưới màu xanh quyến rũ của rừng già, màu trù phú của những rẫy điều, cụ Đoi phấn khởi: “Kỷ niệm kháng chiến vùng này đầy ắp với rất nhiều người Mạ, cả con trai và con gái. Kỷ vật cũng có nhiều nhưng với tôi, quý nhất là tấm ảnh Bác Hồ tôi có được từ ngày kết nạp Đảng vào năm 1963. Quý lắm!”. Vừa nói, lão du kích vừa cẩn thận mở tủ, lấy ra cuốn “Truyền thống cách mạng và xây dựng xã Đồng Nai Thượng”. Bàn tay cụ run run lật trang đầu tiên. Một tấm ảnh Hồ Chí Minh với kích thước 13 x 18, bọc cẩn thận trong hai lớp ni lông được tổng già làng nâng bằng hai tay đặt lên bàn... Cụ cho biết, tấm ảnh này là kỷ vật do một cán bộ Khu uỷ Khu 6 tặng cụ ngày được đứng vào hàng ngũ của Đảng. Từ đó đến nay, dù cụ được Bí thư Huyện uỷ Cát Tiên lên thăm tặng ảnh chân dung của Bác lớn và được đóng khung trang trọng treo ở gian chính của ngôi nhà dài cụ đang ở nhưng tấm ảnh quý giá gắn liền với kỷ niệm gần 50 năm trước vẫn được cụ trang trọng lưu giữ. Gần năm thập kỷ trôi qua, tấm ảnh Bác Hồ in trên nền giấy cũ vẫn như mới nguyên trong bàn tay của lão du kích già giữa rừng xanh núi thẳm.
Đắm mình trong ký ức cách mạng của cụ Đoi, chúng tôi lại trở về với kỷ niệm của nhiều năm trước.
Ngày đó, khi liên quân Mỹ - Anh tấn công đất nước Iraq, chúng tôi lên Đồng Nai Thượng công tác được ngồi cùng bà con người Mạ xem thời sự buổi tối. Truyền hình Việt Nam đang phát đi những thước phim thời sự có chiếu cảnh nhiều thanh niên Iraq đứng trầm trồ, cười cợt bên đường xem xe tăng của quân Mỹ - Anh hùng hổ lao trên đường phố quê hương mình... Đang mải mê theo dõi ti vi, cụ Điểu Đoi bỗng đứng phắt dậy vỗ đùi: “Mất nước là đúng!”. Chúng tôi cũng giật mình nhưng sau đó cụ nói ngay: “Thanh niên người Mạ thời chúng tôi và cả bây giờ không thể như thế! Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”.
Trở về lịch sử xã Năm anh hùng, điều cụ Đoi nói vẫn đang còn rất thời sự. Năm 1967, khi địch đổ bộ lên căn cứ Lạch Tân Tẹ với âm mưu khủng bố trắng hòng khuất phục người Mạ. Chúng ráo riết tìm diệt dân để vây bắt cán bộ, năm nóc nhà dài người Mạ ngày đó chỉ có hơn trăm nhân khẩu phải kéo hết ra rừng ẩn nấp để kháng chiến. Trong một đêm từ rừng, du kích Điểu Đoi cùng nữ dũng sĩ diệt Mỹ Điểu Thị Năm Lôi lén về buôn tăng cường nhu yếu phẩm cho người dân bị địch phát hiện và vây ráp. Cụ Đoi cùng du kích Điểu Thị Năm Lôi đã rút nhanh vào rừng rậm, vừa chạy vừa mưu trí diệt 5 tên lính nguỵ mà bản thân không ai bị thương. Ý chí anh dũng, phương thức chiến đấu mưu trí của những du kích như Điểu Đoi, Điểu Thị Năm Lôi, Điểu Tư Lôi..., ở Đồng Nai Thượng ngày đó không chỉ khiến những người đồng tộc giữa rừng nức lòng mà còn là nỗi khiếp đảm của những kẻ cướp nước.
Hành trình xuống núi khi trời đã ngả về chiều. Đứng trên đỉnh dốc Đồi Mây quay nhìn, Đồng Nai Thượng dậy lên một màu bình yên đến lạ. Rừng ở đây ít thay đổi sau hơn ba mươi lăm năm đất nước độc lập. Người ở đây không thay đổi bởi trước, sau họ vẫn son sắt, nghĩa tình với niềm tin cách mạng. Lão du kích Điểu Đoi đã trường thọ nhưng tinh thần ấy, tình cảm ấy vẫn không cũ.
