Mưa lũ, nắng hạn là tình trạng khá phổ biến tại các huyện phía Nam Lâm Đồng, nhất là tại 2 huyện Đạ Tẻh, Cát Tiên. Năm nay, hạn hán đến sớm và dự báo sẽ nghiêm trọng hơn mọi năm...
Bài 1: Hạn nặng, phương tiện chống hạn kém
Mưa lũ, nắng hạn là tình trạng khá phổ biến tại các huyện phía Nam Lâm Đồng, nhất là tại 2 huyện Đạ Tẻh, Cát Tiên. Năm nay, hạn hán đến sớm và dự báo sẽ nghiêm trọng hơn mọi năm. Những cánh đồng hoa màu đã và đang phải đối mặt với thiếu nước sản xuất cho vụ mùa sắp tới. Người dân địa phương phải lo từng giọt nước sinh hoạt, vì nước đã bắt đầu thiếu và họ phải mua từng can về sử dụng. Nhiều biện pháp chống hạn và cải thiện nguồn nước sinh hoạt đã được đặt ra trong điều kiện các công trình thuỷ lợi, công trình nước sạch vừa thiếu, vừa xuống cấp.
 |
| Trạm bơm Phù Mỹ (huyện Cát Tiên) không phát huy được công suất |
Một ngày cuối tháng 2, dù chưa phải là tháng cao điểm của mùa khô nhưng tại huyện Cát Tiên thời tiết đã nắng nóng gay gắt. Khác với mọi năm, từ sau tết đến nay, trời không mưa nên tình trạng khô hạn trầm trọng đang đe doạ vụ hè thu sắp đến. Theo kế hoạch, trong vụ tới huyện Cát Tiên sẽ xuống giống hơn 4.500 ha. Tuy nhiên, diện tích có thể chủ động được nước tưới chỉ chiếm gần 40%, số còn lại chỉ trông mong vào nước trời. Theo Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Lâm Đồng, phải đến cuối tháng 4, đầu tháng 5 thì trên địa bàn huyện Cát Tiên mới có mưa. Do đó, tại một số xã như Phù Mỹ, Quảng Ngãi, Tư Nghĩa sẽ không đảm bảo xuống giống theo kế hoạch. Bởi lẽ, nếu xuống giống sớm thì thiếu nước sản xuất do hạn, còn xuống giống muộn thì dễ bị ngập úng gây mất trắng nếu xảy ra lũ sớm.
Do tình hình khô hạn nên mực nước trên sông Đồng Nai luôn ở mức thấp. Hiện, mực nước trên sông Đồng Nai dao động thấp hơn so với cùng kì năm ngoái từ 0,3 m đến 0,5 m. Theo kết quả quan trắc, các trạm bơm trên sông không hoạt động được do không đủ cột nước bơm. Theo UBND huyện Cát Tiên, hiện tại hồ chứa của các nhà máy thuỷ điện Đồng Nai và Đắk Tik (thượng nguồn sông Đồng Nai) đã xuống mức thấp. Các nhà máy này lại đang có kế hoạch đóng nước để sửa chữa vào tháng 4, nên ảnh hưởng lớn đến các trạm bơm. Do đó, toàn bộ 500 ha lúa canh tác phụ thuộc vào các trạm bơm này sẽ không đảm bảo xuống giống theo kế hoạch.
Khô hạn thì năm nào cũng tái diễn. Tuy nhiên, trang thiết bị để chống hạn tại các trạm bơm hiện tại trên địa bàn huyện Cát Tiên do đầu tư khá lâu nên hay hư hỏng, không đảm bảo phục vụ sản xuất. Ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Cát Tiên, cho biết: Từ năm 2010 đến nay, từ giữa vụ đông xuân đến đầu vụ hè thu (tháng 1 đến tháng 4 hàng năm), cột nước bơm tại các trạm đều bị hụt, công suất máy bơm không đảm bảo nên không thể cấp nước tưới. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất lúa. Có năm, lúa bị mất trắng do xuống giống muộn nên gặp lũ vào cuối vụ. Hiện, huyện Cát Tiên có các trạm bơm là Quảng Ngãi, Phù Mỹ, Đức Phổ, Phước Cát. Các trạm bơm này chỉ hoạt động được ở mức từ 20 – 60% công suất thiết kế. Những tồn tại chủ yếu tại các trạm bơm là hệ thống kênh đã xuống cấp, công suất máy bơm nhỏ nên không thể đưa nước về ruộng đồng. Chính vì vậy, hàng năm các công trình này chỉ có khả năng tưới 480 ha, trong khi công suất thiết kế là 1.140 ha.
Tại huyện Đạ Tẻh, hiện diện tích lúa, hoa màu và cây ăn trái bị đe doạ thiếu nước tưới do hạn hán là 790 ha. Các khu vực bị hạn hán “uy hiếp” chủ yếu là ở cuối nguồn nước tưới, như thôn 1 (xã An Nhơn), thôn 1, 2 (xã Quảng Trị), thôn 7 (thị trấn Đạ Tẻh) và những nơi không có công trình thuỷ lợi, như xã Đạ Lây, Hương Lâm, Đạ Pal. Ông Nguyễn Hữu Hiền, Chủ tịch UBND xã An Nhơn (huyện Đạ Tẻh), cho biết: Xã hiện có 2 hồ thuỷ lợi là Đạ Hàm với diện tích tưới là 400-500 ha và Tố Lan với diện tích tưới là 30 ha. Tuy nhiên, do năm nay tình hình khô hạn hơn mọi năm và một số khu vực ở thôn 1, 2, 3, hệ thống kênh mương chưa làm nên có khoảng 150-200 ha đất thiếu nước sản xuất.
Nguồn nước tại các hồ chứa thuỷ lợi, sông, khe, suối trên địa bàn huyện Đạ Tẻh đều ở mức thấp hơn nhiều so với mọi năm. Dự báo trong thời gian tới, diện tích thiếu nước sản xuất sẽ gần 900 ha; trong đó, có 300 ha lúa. Huyện Đạ Tẻh hiện có 6 hồ thuỷ lợi là Đạ Tẻh, Đạ Hàm, Thạch Thất, thôn 10 Đạ Kho, thôn 5 Quốc Oai và Tố Lan. Người dân tại những khu vực chưa có hồ thuỷ lợi như Đạ Lây, Hương Lâm… vẫn đang mong mỏi từng ngày những công trình thuỷ lợi được xây dựng. Dù đã được quy hoạch và triển khai, nhưng các công trình thuỷ lợi ở đây (như hồ Đạ Lây, hồ Hương Thanh - Hương Sơn) vẫn đang triển khai “ì ạch” do thiếu vốn.
HỮU SANG
