Vẻ vang trang sử Đại đội 742

Với hàng trăm trận đánh lớn nhỏ, hàng ngàn chuyến tải lương, tải đạn phục vụ chiến trường trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đại đội 742 đã tạo nên một trang sử hào hùng. Những chiến công của Đại đội 742 đã góp phần to lớn vào công cuộc giải phóng quê hương Di Linh nói riêng và cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói chung.

Đội Du kích Xã 5 (B14 - K3), đơn vị thường xuyên phối hợp với Đại đội 742 tham gia tiêu diệt địch. Chụp lại ảnh TL: BÙI TRƯỞNG

Năm 1960, Ban Cán sự Liên Tỉnh ủy 3 quyết định sử dụng một lực lượng vũ trang để đẩy mạnh hoạt động vũ trang lên Lâm Đồng; trong đó, lấy địa bàn Di Linh làm trọng điểm. Để có một lực lượng vũ trang đủ mạnh, chiến đấu chống lại kẻ thù tại địa phương, ngày 19/8/1960, Huyện ủy Di Linh đã quyết định thành lập Đội công tác vũ trang tuyên truyền của huyện, trên cơ sở bộ khung của Đội vũ trang tuyên truyền Hoành Sơn (mật danh là Đồng Xanh). Đến ngày 20/7/1961, Huyện ủy Di Linh quyết định thành lập lực lượng vũ trang Đại đội 742 (thời gian đầu mới thành lập chỉ là một trung đội, sau mới phát triển thành Đại đội 742).

Ngay sau khi thành lập, Đội vũ trang tuyên truyền của huyện (tiền thân của Đại đội 742) đã nhanh chóng kiện toàn đội ngũ, chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết để tổ chức chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược. Ngay trong năm 1960, mặc dù lực lượng còn mỏng, nhưng Đội đã tổ chức đánh địch bằng nhiều trận đánh với hình thức chiến đấu đa dạng, làm thất bại các âm mưu xâm lược của kẻ thù, mở màn cho những chiến công vang dội của Đại đội 742 từ ngày thành lập cho đến khi giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Đại đội 742 đã được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng Ba, 30 bằng khen của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và Quân khu 6, Cờ luân lưu của tỉnh, 2 chiến sỹ được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (Liệt sỹ K’Đen và Liệt sỹ Nguyễn Đình Quân).

Trong ký ức của nguyên Đại đội trưởng Đại đội 742, đại tá Nguyễn Hữu Cầu (hiện đang là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh huyện Di Linh), lúc đó, dù lực lượng của Đại đội 742 rất ít, nhưng tất cả anh em đều có khí thế chiến đấu rất cao. Người ít nên chiến thuật chiến đấu chủ yếu là đánh đặc công, tập kích, phục kích. Cứ 2 anh em hợp thành 1 tổ và chia ra các hướng để dùng B40, thủ pháo, lựu đạn đánh vào khu tập trung của địch. Cũng vì lực lượng ít, nên ta chỉ có thể làm tiêu hao sinh lực địch, chứ không thể đánh chiếm và làm chủ trận địa. Hoặc, nếu có làm chủ trận địa, thì cũng chỉ trong một thời gian nhất định. Tuy nhiên, các trận đánh của Đại đội 742 cũng đã tiêu diệt được nhiều tên địch, phá hủy và thu giữ nhiều súng, đạn, xe bọc thép, máy bay… gây nhiều tâm lý hoang mang cho địch.

Trong suốt thời gian làm Đại đội Phó rồi đến Đại đội Trưởng, đại tá Nguyễn Hữu Cầu đã trực tiếp chỉ đạo và tham gia chiến đấu ở nhiều trận đánh. Nhiều trận đánh đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong tâm trí của ông. Đầu năm 1973, Đại đội 742 nhận chỉ thị mở chiến dịch chuẩn bị cho việc ký kết Hiệp định Pari nhằm chia cắt lực lượng địch, tiến vào cắm cờ, giành đất những nơi mình chiếm được. Đại đội 742 đã đột kích diệt bọn ác ôn tại Đạ Dòn, dùng lựu đạn và bắn B40 đánh sập trụ sở xã Châu Trưng (của ngụy) và một số mục tiêu quan trọng khác. Sau trận đánh, trên đường rút ra, đồng chí Nguyễn Đình Quân, xạ thủ B40 Đại đội 742, đã vướng mìn địch gài nên bị thương nặng và đã hy sinh trên tay của đồng đội.

Đến năm 1975, Huyện ủy K3 chọn 2 khu vực xã Châu Trưng và Đạ Dòn làm điểm đánh phá kế hoạch “bình định” của địch. Đại đội 742 cùng Đội du kích B14 mở đợt tập kích vào xã Châu Trưng và Đạ Dòn. Đêm ngày 10 rạng sáng 11/1/1975, lực lượng của ta đã gài mìn cho nổ tung các ổ hỏa lực của địch và dùng súng AK đồng loạt tấn công địch. Bị đánh bất ngờ, nên địch chống trả yếu ớt. Lực lượng của ta tiêu diệt 20 tên địch, phá hủy 2 trung liên, thu nhiều vũ khí và làm chủ trận địa. Để kịp thời phối hợp với Chiến dịch Tây Nguyên, ngày 10/3/1975, Ban Chỉ huy tiền phương K3 cử Đại đội 742 cùng với lực lượng du kích căn cứ Xã 5 (Đinh Trang Thượng) chặn đánh số tàn quân từ tỉnh Quảng Đức tháo chạy có tổ chức về hướng Di Linh tại phà Kênh Đạ. Lúc này, ta kêu gọi chúng đầu hàng, nhưng địch ngoan cố không chịu. Lực lượng của Đại đội 742 tiếp tục nổ súng. Trận chiến diễn ra vô cùng ác liệt trong 8 ngày liền. Lực lượng Đại đội 742 cùng với các đơn vị du kích đã chiến đấu với hơn 3 ngàn quân ngụy từ Quảng Đức chạy về và tiêu diệt, bắt sống hàng trăm tên địch; bắn cháy nhiều xe vận tải, xe quân sự; thu nhiều phương tiện thông tin liên lạc…. Đây là trận đánh phục vụ kịp thời cho Chiến dịch giải phóng Lâm Đồng và giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Qua 15 năm chiến đấu (từ năm 1960 đến 1975), Đại đội 742 vừa độc lập tác chiến vừa phối hợp với các đơn vị của tỉnh, quân khu tham gia chiến đấu 250 trận đánh lớn, nhỏ; tiêu diệt và làm bị thương hơn 2.200 tên địch; phá hủy 25 xe các loại; bắn rơi 6 máy bay; phá hủy 16 trụ sở xã do địch kiểm soát; thu hơn 700 súng các loại, 15 máy truyền tin, nhiều quân trang và quân dụng… Ngoài nhiệm vụ chiến đấu, Đại đội 742 còn làm nòng cốt cho các đội công tác tuyên truyền chủ trương của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và bảo vệ được tuyến hành lang liên lạc với các chiến trường lân cận. Bên cạnh đó, Đại đội 742 đã tích cực làm công tác vận chuyển lương thực phục vụ cho các lực lượng của tỉnh, quân khu với hàng ngàn chuyến tải lương, tải đạn và hàng trăm tấn lương thực phục vụ chiến trường. Sau ngày giải phóng, Đại đội 742 đã tổ chức nhiều trận đánh, bóc gỡ nhiều ổ nhóm Fulro trên địa bàn.

Dù chiến đấu ở chiến trường ác liệt, địa hình tác chiến hiểm trở, nhưng những chiến sỹ Đại đội 742 vẫn quyết tâm giữ chặt tay súng, tấn công địch không một chút nao núng và ghi nhiều chiến công. Nhiều chiến sỹ của Đại đội 742 đã anh dũng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, như: Liệt sỹ, Anh hùng lực lượng vũ trang Nguyễn Đình Quân; Liệt sỹ, Anh hùng lực lượng vũ trang K’Đen và nhiều chiến sỹ khác. Những cống hiến, sự hy sinh của các chiến sỹ đơn vị lực lượng vũ trang Đại đội 742 là tấm gương để thế hệ trẻ hôm nay và mai sau luôn giành những tình cảm đẹp và noi theo.

ĐÔNG ANH