Hàng năm, ngày 9/1 đã trở thành ngày hội của học sinh, sinh viên cả nước, nhằm cùng nhau ôn lại truyền thống vẻ vang của HS, SV Việt Nam, nhìn lại những kết quả đạt được, từ đó nâng cao hơn nữa ý thức của HS, SV về nhiệm vụ và trách nhiệm trong thời kỳ mới.
Hàng năm, ngày 9/1 đã trở thành ngày hội của học sinh, sinh viên (HS, SV) cả nước, nhằm cùng nhau ôn lại truyền thống vẻ vang của HS, SV Việt Nam, nhìn lại những kết quả đạt được, từ đó nâng cao hơn nữa ý thức của HS, SV về nhiệm vụ và trách nhiệm trong thời kỳ mới.
Trong những năm 1949-1950, phong trào đấu tranh của thanh niên, HS, SV các đô thị diễn ra liên tục, rầm rộ và rộng khắp, nhất là ở Sài Gòn - Gia Định. Ngày 9/1/1950, đã nổ ra một cuộc biểu tình lớn của Đoàn thanh niên cứu quốc và Đoàn học sinh Sài Gòn - Chợ Lớn với hơn 2.000 HS, SV các trường cùng nhiều giáo viên và 7.000 nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn biểu tình đòi bảo đảm an ninh cho HS, SV học tập và trả tự do cho những HS, SV bị bắt, trong đó có Ban lãnh đạo học sinh cứu quốc Sài Gòn. Vào lúc 13 giờ, khi đoàn biểu tình kéo đến Nha học chính và Dinh Thủ Hiến bù nhìn Trần Văn Hữu đưa đơn thỉnh nguyện, thì bọn cảnh sát và lính lê dương ra đàn áp dã man đoàn biểu tình. Thái độ đó đã làm đám đông phẫn nộ, bùng nổ cuộc xung đột. Những người biểu tình dùng mọi thứ vũ khí có trong tay chống trả quyết liệt với lính Pháp, lính Âu Phi và công an Bình Xuyên. Trần Văn Ơn, người thanh niên tiêu biểu cho lòng yêu nước và ý chí đấu tranh bất khuất của HS, SV đã bị bọn chúng giết hại trong cuộc xung đột đó. Anh hy sinh vào lúc 15 giờ 30 phút chiều ngày 9/1/1950 khi chưa tròn 19 tuổi. Tin Trần Văn Ơn mất đã ngay lập tức gây náo động trong giới HS, SV Sài Gòn, trở thành tâm điểm và đồng loạt các tờ báo lớn của Sài Gòn đã đưa tin. Ngày 12/1/1950, đám tang anh Trần Văn Ơn tại Sài Gòn đã biến thành cuộc biểu tình thị uy của trên 5 vạn người đứng trên các hè phố tiễn đưa anh.
Lễ tang anh Trần Văn Ơn cũng đã được cử hành trên khắp các tỉnh thành trong cả nước. Hàng triệu lượt HS, SV và đồng bào các giới đã đeo băng tang truy điệu với lòng thương tiếc và xuống đường tuần hành bày tỏ lòng căm thù giặc và ý chí đấu tranh kiên quyết chống thực dân Pháp xâm lược và bè lũ tay sai. Điếu văn của đại biểu các HS, SV có đoạn: “Chúng ta sẽ không bao giờ quên được ngày 9 tháng 1 - ngày mà anh Ơn và các bạn học sinh, sinh viên đã vui lòng đem xương máu, sinh mạng của mình đổi lấy tự do cho các bạn bị giam cầm. Tinh thần Trần Văn Ơn bất diệt!”.
Với sự kiện lịch sử đó, noi gương và ghi nhận tinh thần đấu tranh bất khuất của anh Trần Văn Ơn và HS, SV trong những ngày đầu kháng chiến, Đại hội toàn quốc Liên đoàn Thanh niên Việt Nam lần thứ nhất tháng 2/1950 tại Việt Bắc đã quyết định lấy ngày 9/1 hàng năm là Ngày truyền thống HS - SV. Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Sinh viên Việt Nam lần thứ V tháng 11/1993 tại thủ đô Hà Nội đã quyết định đồng thời lấy ngày 9/1 làm ngày truyền thống của Hội Sinh viên Việt Nam.
Hơn 65 năm qua, trải qua các thời kỳ cách mạng, dưới sự lãnh đạo, sự dày công bồi dưỡng của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong trào HS, SV và tổ chức Hội Sinh viên Việt Nam đã không ngừng phát triển và có nhiều cống hiến xuất sắc; là niềm tự hào của các thế hệ HS, SV Việt Nam. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, HS, SV Việt Nam luôn kế tục và phát huy những truyền thống vẻ vang của các thế hệ cha anh, luôn là lực lượng tiên phong trong các phong trào cách mạng để lại dấu ấn sâu đậm trên các lĩnh vực.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, có những phong trào đã đi vào lịch sử như: “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong”, “Xếp bút nghiên lên đường chiến đấu”, “Hát cho dân tôi nghe”, “Dậy mà đi”… Hình ảnh sinh viên mặc áo lính, cầm súng ra trận chiến đấu, sẵn sàng hy sinh cho độc lập, tự do của Tổ quốc, cho hạnh phúc của nhân dân, đã trở thành biểu tượng cao đẹp về HS, SV Việt Nam yêu nước, thông minh, dũng cảm.
Thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong sự nghiệp đổi mới đất nước, nhiều phong trào do Đoàn Thanh niên tổ chức đã thu hút HS, SV hào hứng, nhiệt tình tham gia như: “Học tập, rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp”, “Thi đua học tập tốt, rèn luyện tốt”, “Phong trào sinh viên tình nguyện”... Hình ảnh những sinh viên mặc áo xanh tình nguyện không quản ngại vất vả, khó khăn tham gia “Tiếp sức mùa thi”; hoặc sẵn sàng về vùng sâu, vùng xa tổ chức các chương trình “Mùa đông ấm”, “Mùa hè xanh”, “Xuân yêu thương”… đã để ấn tượng đẹp đẽ, sâu sắc về đội ngũ trí thức trẻ tương lai. Phong trào sinh viên tình nguyện đã có nhiều đóng góp cho công tác an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới, giúp nhân dân khắc phục khó khăn, hiến máu nhân đạo; nhiều ý tưởng, công nghệ mới được chuyển giao cho nông dân... Phong trào “Sinh viên 5 tốt” (đạo đức tốt, học tập tốt, thể lực tốt, tình nguyện tốt và hội nhập tốt), được Hội Sinh viên phát động rộng khắp trong toàn quốc, đã tạo ra môi trường rèn luyện cho sinh viên. Danh hiệu “Sinh viên 5 tốt” trở thành danh hiệu cao quý để sinh viên phấn đấu đạt được và đó cũng chính là hình ảnh tiêu biểu của thế hệ HS, SV thời đại mới. Những phong trào của HS, SV có ý nghĩa lớn lao, không những đem lại lợi ích kinh tế, mà còn góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
Trải qua hơn 65 năm xây dựng và phát triển, Hội Sinh viên Việt Nam luôn phát huy truyền thống là một tổ chức chính trị - xã hội của sinh viên Việt Nam, là cầu nối giữa sinh viên với Đảng, Nhà nước. Phong trào HS, SV đã có những cống hiến to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những thành tích đạt được qua các phong trào càng tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của HS, SV, đó là: Truyền thống yêu nước nồng nàn, trung thành với Đảng, với nhân dân, tự hào về dân tộc và Bác Hồ kính yêu, về lực lượng vũ trang anh hùng, về Đoàn, về Hội; Truyền thống hiếu học, say mê sáng tạo, nghiên cứu để vươn tới đỉnh cao của khoa học, công nghệ, văn học - nghệ thuật, thể dục thể thao...; Truyền thống đoàn kết, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, nghiên cứu khoa học, chia sẻ khó khăn với nhân dân, không đòi hỏi cho riêng mình khi đất nước còn nghèo, nhân dân còn thiếu thốn.
Phát huy truyền thống vẻ vang, Hội Sinh viên Việt Nam xác định tiếp tục đổi mới, sáng tạo trong nội dung và hình thức hoạt động, góp phần giáo dục, bồi dưỡng để hình thành lớp HS, SV “vừa hồng, vừa chuyên”, có kiến thức vững vàng, phong phú; có khả năng tiếp thu, vận dụng, sáng tạo tri thức của nhân loại phù hợp với thực tiễn Việt Nam; thiết tha với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có hoài bão lớn, có phong cách và lối sống cao đẹp; biết kế thừa, phát huy truyền thống và bản sắc văn hóa của dân tộc; sống có trách nhiệm cao với cộng đồng... Không ngừng củng cố và phát triển rộng rãi tổ chức Hội Sinh viên Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ tập hợp, đoàn kết đông đảo HS, SV thi đua học tập, tu dưỡng, rèn luyện, tham gia các hoạt động góp phần đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
KHÁNH LINH
