Tiền nợ bảo hiểm xã hội tồn đọng ngày càng nhiều là một thực trạng phổ biến của nhiều địa phương. Riêng tại TP Bảo Lộc, nơi có nhiều doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội đang tăng dần theo cấp số cộng. Việc thu hồi nợ bảo hiểm xã hội gặp rất nhiều khó khăn và trong vòng "luẩn quẩn".
Tiền nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) tồn đọng ngày càng nhiều là một thực trạng phổ biến của nhiều địa phương. Riêng tại thành phố Bảo Lộc, một thành phố công nghiệp, nơi có nhiều doanh nghiệp (DN) nợ BHXH đang tăng dần theo cấp số cộng. Việc thu hồi nợ BHXH gặp rất nhiều khó khăn và trong vòng “luẩn quẩn”. Trong khi đó, Luật BHXH đã có nhưng cũng như không?
 |
| Thu tiền bảo hiểm tại cơ quan BHXH TP Bảo Lộc. |
Chồng chất nợ BHXH!
Lướt qua danh sách thông báo nợ BHXH, BHYT (bảo hiểm y tế), BHTN (bảo hiểm thất nghiệp) từ 6 tháng trở lên tại địa bàn tỉnh Lâm Đồng của cơ quan BHXH tỉnh, chúng tôi mới thấy “choáng” vì xuất hiện những con số quá lớn. Trong đó, “con” nợ phần đông là các DN. Điều mà khiến chúng tôi quan tâm nhất là tại thành phố Bảo Lộc, vì ở đây đã có khá nhiều DN nợ BHXH (kể cả BHYT và BHTN) từ vài trăm triệu đồng lên đến tiền tỷ.
Từ đầu năm 2016 đến nay, cơ quan BHXH thành phố Bảo Lộc đã tiến hành rà soát, tổng hợp danh sách các đơn vị và các DN nợ BHXH, BHYT, BHTN và phân loại tính chất nợ (theo số tiền, thời gian nợ…). Qua đó, cơ quan BHXH thành phố đã phân công cán bộ chuyên quản bám sát các đơn vị còn tồn đọng nợ để đôn đốc, vận động thu nợ BHXH; đồng thời, đề xuất với Thành ủy, UBND thành phố và cơ quan BHXH tỉnh có biện pháp chỉ đạo, giải quyết nợ BHXH tồn đọng. Tuy nhiên, số nợ vẫn không giảm mà có chiều hướng gia tăng. Đó là chưa kể trên địa bàn thành phố có không ít DN đã hoạt động, nhưng chưa tham gia đóng BHXH, BHYT, BHTN.
| Theo điểm đ, khoản 1, điều 14 của Luật BHXH hiện hành: “Công đoàn, MTTQ và các tổ chức thành viên có quyền khởi kiện ra Tòa án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động…”. |
Theo bà Bùi Thị Thanh, Giám đốc BHXH thành phố Bảo Lộc: “Tính đến cuối tháng 8/2016, tổng số nợ BHXH (từ 6 tháng trở lên) của các đơn vị và các DN trên địa bàn thành phố Bảo Lộc trên 20 tỷ đồng, tăng hơn 4 tỷ đồng so cùng kỳ này năm ngoái. Hàng tháng, cơ quan BHXH thành phố thông báo đến khoảng 300 đơn vị, DN có khoản nợ từ 6 tháng trở lên và thông báo mức lãi suất chậm nộp; đồng thời, đôn đốc thu nợ, nhưng số nợ vẫn không giảm. Một số DN đã giảm hết lao động (không còn hoạt động), nhưng không tuyên bố phá sản hoặc giải thể đã gây khó khăn cho cơ quan BHXH và người lao động, vì chúng tôi không thể giải quyết cho người lao động hưởng chế độ bảo hiểm khi nghỉ việc được”.
Thành phố Bảo Lộc hiện có nhiều DN còn nợ BHXH (kể cả BHYT, BHTN) với khoản tiền lớn như Công ty TNHH Tâm Châu (hơn 4,7 tỷ đồng), Công ty TNHH Kimono Japan (hơn 3,8 tỷ đồng), Công ty Sản xuất Kinh doanh hàng xuất nhập khẩu Nam Phương (gần 1,9 tỷ đồng), Công ty TNHH Sông Thương 2 (1,6 tỷ đồng), Công ty TNHH Bá Thiên (1,6 tỷ đồng), Công ty TNHH Merkava Việt Nam (gần 1,5 tỷ đồng), Công ty TNHH Thư Hoàng (gần 370 triệu đồng), Công ty TNHH Chánh Phát - Tâm Châu (gần 300 triệu đồng)…
“Trước tình hình nợ BHXH, BHYT, BHTN ngày một gia tăng, hàng trăm lao động không được hưởng quyền lợi chính đáng của mình. Hầu hết người lao động đã đóng phần trích nộp của mình cho đơn vị sử dụng lao động, nhưng đơn vị sử dụng lao động lại không đóng cho cơ quan BHXH mà đang lạm dụng khoản tiền này để đầu tư sản xuất, kinh doanh. Đây là một cách chiếm dụng vốn bất hợp pháp!” - Giám đốc cơ quan BHXH thành phố Bảo Lộc Bùi Thị Thanh khẳng định, khi trao đổi với chúng tôi.
Có luật BHXH cũng như không?
Trước thực trạng hiện nay, nhiều người tâm huyết với công tác BHXH đều có chung suy nghĩ và nhận xét như thế, khi đem Luật BHXH so sánh với các luật khác. Đáng lẽ, khi đã vi phạm luật thì các cấp, ngành chức năng phải xử lý một cách nghiêm minh theo luật; nhưng trong thực tế, tính nghiêm minh của Luật BHXH còn quá khiêm tốn, thiếu sự “bình đẳng” giữa các luật.
Tại thành phố Bảo Lộc, trong những năm vừa qua, do vi phạm Luật BHXH (nợ BHXH tồn đọng quá lớn), không ít doanh nghiệp đã bị cơ quan BHXH khởi kiện ra Tòa án Nhân dân thành phố Bảo Lộc. Tuy nhiên, việc giải quyết của các cơ quan pháp luật rất chậm trễ, còn để dây dưa, thiếu tính cương quyết. Một số DN (bị đơn) có biểu hiện “chây ỳ”, Tòa án thành phố phải triệu tập nhiều lần. Khi Tòa án đã xử và đã có quyết định, nhưng bản án vẫn không được thi hành; nếu có, thì cũng chậm chạp, đạt kết quả rất thấp, mang tính chiếu lệ. Chẳng hạn như, Công ty TNHH Thư Hoàng bị khởi kiện từ năm 2014, nhưng trong 2 năm (2015 và 2016), đơn vị này chỉ trả nợ BHXH hơn 95 triệu đồng. Công ty TNHH Bá Thiên bị khởi kiện từ năm 2012 và đã được Tòa án thành phố Bảo Lộc giải quyết, nhưng đến nay vẫn chưa trả nợ BHXH được đồng nào. Công ty TNHH Tâm Châu đã bị khởi kiện, nhưng Tòa án chưa xử lý, nợ BHXH cứ tăng dần…
Trong thời gian vừa qua, sau khi kiểm tra, cơ quan BHXH và các ngành liên quan đề xuất, UBND thành phố Bảo Lộc đã ra quyết định xử lý một số đơn vị. Tuy nhiên, việc xử lý chỉ với hình thức “cảnh cáo”, nên không đủ sức thuyết phục, răn đe, sự việc “đâu lại vào đó”. Một số xã, phường, trường học… coi việc thu BHXH, BHYT là của cơ quan BHXH, nên thiếu sự quan tâm đến công tác này.
Năm 2016, thành phố Bảo Lộc được giao chỉ tiêu thu gần 202 tỷ đồng BHXH (kể cả BHYT và BHTN). Đây là khoản thu khá lớn, trong khi nợ tồn đọng đã tăng cao. Hiện tại, tỷ lệ người dân ở thành phố Bảo Lộc tham gia BHYT đạt rất thấp (chỉ mới 54%), thành phố còn phải vận động thêm 23.000 người nữa thì mới đảm bảo được chỉ tiêu kế hoạch. Mặt khác, theo quy định mới của Luật BHXH thì cơ quan BHXH không còn có chức năng và quyền khởi kiện ra Tòa án (đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động) và không có biện pháp chế tài, mà chỉ dừng lại ở việc kiểm tra chuyên ngành, đôn đốc, nhắc nhở…
Trước tình huống và những bối cảnh nói trên, để hoàn thành được nhiệm vụ thu tiền BHXH thì quả thực là một “gánh nặng”. Thiết nghĩ, đã đến lúc cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nếu không thì rất có thể nợ BHXH vẫn bị bế tắc và chưa thoát khỏi được vòng “luẩn quẩn” từ bấy lâu nay!
XUÂN LONG
