Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà nằm trên cao nguyên Lâm Viên, Lâm Đồng, Khu dự trữ sinh quyển thế giới thứ 9 của Việt Nam - không chỉ biết đến là nơi có hệ thảm thực vật phong phú, đa dạng mà lâu nay cao nguyên này đang được người yêu chim, những "nhà điểu" học chọn là nơi lý tưởng để xem cũng như bảo tồn các loài chim quý.
Vườn Quốc gia (VQG) Bidoup - Núi Bà nằm trên cao nguyên Lâm Viên, Lâm Đồng, Khu dự trữ sinh quyển thế giới thứ 9 của Việt Nam - không chỉ biết đến là nơi có hệ thảm thực vật phong phú, đa dạng mà lâu nay cao nguyên này đang được người yêu chim, những “nhà điểu” học chọn là nơi lý tưởng để xem cũng như bảo tồn các loài chim quý.
Với tổng diện tích 70.038 ha, phần lớn nằm trọn trong địa phận huyện Lạc Dương, một phần nhỏ thuộc huyện Đam Rông, VQG này là nơi khá đặc biệt nằm trong vùng chim đặc hữu ở Việt Nam. Tại đây, có ba vùng chim quan trọng tầm quốc gia là khu Cổng Trời, Bidoup và Langbiang với 301 loài chim, có tới 5 loài đặc hữu của Việt Nam (Việt Nam có 13 loài chim đặc hữu, nhiều nhất khu vực Đông Nam Á), chỉ có ở cao nguyên Lâm Viên.
 |
| Người đi ngắm chim với lỉnh kỉnh đồ nghề, ống kính, chân máy... trong rừng nguyên sinh. Ảnh: C.Thành |
Theo chân những người “săn” chim
Xin được nói ngay, “săn” ở đây là từ chỉ những người mê chim đến tận cùng, họ không quản ngại trèo đèo lội suối, đeo chiếc ống kính nặng vài ký “mật phục” nhiều giờ trong rừng chỉ mong một lần được tận mắt ngắm chụp ảnh và nghe thứ âm thanh cuốn hút cất lên của những con chim quý.
| Du lịch xem chim (birdwatching), là hoạt động du lịch chuyên quan sát, tìm hiểu các loài chim ngoài tự nhiên, có thể bằng mắt hay thông qua một số thiết bị hỗ trợ: ống nhòm, ống tele… Đây không phải nghiên cứu khoa học mà chỉ là một môn thể thao, giải trí xuất phát từ niềm đam mê khám phá của mỗi người, giúp con người thêm yêu thiên nhiên và nhận thức bảo vệ môi trường tốt hơn. |
Trung tuần tháng 12, chúng tôi may mắn có dịp theo chân anh Trần Nhật Tiên, nhân viên hướng dẫn kiêm giáo dục môi trường thuộc VQG Bidoup - Núi Bà đi “săn” chim quý. Loài chim cả nhóm muốn ngắm nhìn lần này là Khướu đầu đen má xám, một trong ba loài chim đặc hữu quý giá tại VQG.
5 giờ sáng, chúng tôi xuất phát từ TP Đà Lạt bằng xe máy, phải mất hơn 1 giờ chúng tôi mới tới khu vực Cổng Trời của huyện Lạc Dương, nơi giáp ranh VQG với thảm rừng nguyên sinh xen lẫn đồi thông lá kim rộng ngút ngàn. Tạm để xe máy ven con đường nhựa, sương mù còn lạnh căm ngày cuối năm, chúng tôi bắt đầu luồn lách vào khu vực rừng nguyên sinh với lỉnh kỉnh chân máy, ống kính chuyên dụng,…
Hào hứng là vậy nhưng mới đi được gần 2 km đồi dốc đứng, người lần đầu đi “săn” chim đã thấm mệt khi vẫn chưa nhìn thấy chú chim nào ưng ý? Anh Tiên ngoái đầu lại nói: “Tôi mất 2 năm ròng mới chụp được con Khướu đầu đen má xám một tháng trước nhưng cũng có người may mắn thấy chúng hót chỉ sau vài ngày tìm kiếm trong rừng”. Lời động viên của Tiên làm chúng tôi có động lực hơn, tiếp tục chậm chân rảo bước trong rừng thông xen lẫn rừng nguyên sinh. Hơn 2 giờ nữa trôi qua, cả đoàn dần thất vọng.
 |
| Chim sẻ thông họng vàng - loài chim đặc hữu. Ảnh: Nhật Tiên |
Tiếng chim vẫn ríu rít kêu, nhưng tiếng hót của các loài đặc hữu như Khướu đầu đen má xám, Sẻ thông họng vàng, Mi Langbiang… chúng tôi được nghe trong băng thâu âm trước đó tuyệt nhiên không thấy xuất hiện. Cuối cùng, cả nhóm quyết định đi thẳng về hướng Núi Bà, khi tới một đoạn rừng có một con suối nhỏ, bất ngờ anh Tiên ra hiệu cả nhóm dừng lại. “Đó, đó mấy anh nghe thấy không, có tiếng hót lanh lảnh của một con khướu đằng xa” - anh Tiên khấp khởi nói. Cả nhóm vội bỏ đồ nghề, nhẹ nhàng cầm chiếc máy ảnh có ống kính tiêu cự 200-500 mm sẵn sàng “bắn” liên thanh để bắt những khoảnh khắc quý giá.
Mặc dù được báo trước nhưng tiếng chim lanh lảnh vang lên rất gần vẫn làm cả nhóm “trú ẩn” ở lùm cây không khỏi hồi hộp. Đôi Khướu ngực đốm xuất hiện nhảy nhót sau cành cây chỉ cách mặt khoảng 8 m, vừa tầm ống kính quan sát. “Thật tuyệt vời, đẹp quá!”- anh Tuấn, người trong nhóm thì thầm. Những chiếc máy ảnh đồng loạt bấm. Sau khi ngắm đôi khướu no mắt, trời chợt đổ mưa chiều, cả nhóm buộc phải di chuyển về lại khu vực Cổng Trời. “Tuần sau mình sẽ trở lại khu vực này, mang theo thêm thiết bị phát âm thanh để tìm con Khướu đầu đen má đốm đặc hữu”- anh Tuấn nói với vẻ đầy tiếc nuối.
 |
| Khướu đầu đen má xám (Garrulax Yersinii). Ảnh: Nhật Tiên |
Tiềm năng tour ngắm chim quý
Là người được giới xem chim tại Lâm Đồng đánh giá rất tâm huyết với nghề, từng chụp nhiều loài chim quý, đặc biệt là các loài chim đặc hữu nhiều năm nay, anh Trần Nhật Tiên nhận định, cao nguyên Lâm Viên có đủ sự lôi cuốn cho các tay “săn” chim lão luyện tới những người mê xem chim đơn thuần bởi số bộ và loài vô cùng phong phú.
 |
| Một con chim Bắp chuối (thuộc họ hút mật) đi hút mật hoa ở ngoài bìa rừng VQG Bidoup - Núi Bà. Ảnh: Nhật Tiên |
Tại khu vực VQG Bidoup - Núi Bà hiện nay có đến 127 loài chim qúy có tên trong danh lục Sách đỏ Việt Nam 2007, Sách đỏ thế giới IUCN 2012. Ở mức độ loài cực kì nguy cấp (CR) và nguy cấp (EN) có 5 loài là: Khướu hồng đỏ; Khướu đầu đen; Gà lôi vằn; Sẻ thông họng vàng; Trèo cây mỏ vàng. Có 5 loài đặc hữu của Cao nguyên Lâm Viên là: Sẻ thông họng vàng, Mi Langbian, Khướu Hông Đỏ, Khướu Mỏ quặp Đà Lạt, và Khướu Đầu Đen Má Xám. Trong đó, có tới 301 loài thuộc 53 họ, 16 bộ.
|
Bảo tồn chim quý
Theo VQG Bidoup - Núi Bà, công tác bảo tồn luôn được đơn vị quan tâm đặc biệt từ nhiều năm nay. Nhiều người băn khoăn khi tour ngắm, chim mở ra rộng rãi trong tương lai thì những chú chim quý có bị đe dọa bởi những đối tượng xấu săn bắt chim hay không, khi mà những địa điểm ngắm chim có thể bị đe dọa? Anh Trần Nhật Tiên cho rằng đây là việc những người hướng dân viên như anh cần lưu tâm và phải có cách chia sẻ thông tin một cách khéo léo trong quá trình hướng dẫn du khách đi tour để những địa điểm xem chim quý không bị kẻ xấu lợi dụng săn bắt chim trái phép. “Những công ty chuyên nghiệp có tour xem chim liên kết với các vùng xem chim trên cả nước đều có quy tắc ngầm rất khắt khe, đồng thời những nơi xem chim hầu hết nằm trong VQG được lực lượng kiểm lâm, nhân viên bảo vệ tốt nên nguy cơ kẻ xấu xâm hại các điểm xem chim quý sẽ thường sẽ được hạn chế một cách thấp nhất” - anh Tiên chi sẻ.
|
“Khu vực Cao nguyên Lâm Viên có những loài chim bản địa, loài hiếm và rất hiếm. Đồng thời, đặc điểm thành phần và cấu trúc khu hệ chim VQG có khá nhiều điểm khác biệt so với những khu hệ chim rừng ở vùng đồng bằng, bình nguyên, vùng chân núi khác của Việt Nam nên hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu chim quý của các nhà điểu học hay giới mộ chim đơn thuần” - anh Tiên chia sẻ về tiềm năng thu hút du khách xem chim trong thời gian tới.
Theo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, do được đánh giá là 1 trong 221 khu sinh quyển chim thế giới và có 3 trong 63 vùng chim quan trọng của Việt Nam nên tiềm năng phát triển các loại hình du lịch sinh thái, trong đó có loại hình tour xem chim rất khả quan ở Bidoup - Núi Bà. Tuy nhiên, rất tiếc tới thời điểm này, địa phương chưa có đơn vị nào đứng ra tổ chức hay liên kết loại hình trên để đáp ứng nhu cầu du khách trong và ngoài nước. Hiện nay, do không có hướng dẫn viên am hiểu về địa bàn nên hoạt động xem chim được nhìn nhận khá manh mún và tự phát.
Ông Nguyễn Lương Minh - Giám đốc Trung tâm Du lịch sinh thái và Giáo dục môi trường VQG Bidoup - Núi Bà đánh giá, khó khăn nhất là tour xem chim đòi hỏi về nhân lực rất khắt khe. Người hướng dẫn du khách phải có sự am hiểu về chim nhất định, có đam mê thực sự mới có thể hướng dẫn những du khách vốn đã có hiểu biết về chim khá phong phú. Trong khi đó, để có một hướng dẫn viên xem chim đúng nghĩa cần rất nhiều thời gian đào tạo nên về nguồn nhân lực đơn vị chưa đáp ứng được nhu cầu. “Khó khăn có nhiều nhưng tiềm năng, cơ hội mở ra cũng không nhỏ. Đây là hoạt động du lịch sinh thái ý nghĩa góp phần nâng cao hiểu biết, khơi dậy tình yêu thiên nhiên cho mọi người nên chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các đơn vị có kinh nghiệm, để mở ra tour xem chim đúng nghĩa cho du khách trong nước và quốc tế trong thời gian tới” - ông Minh chia sẻ.
CHÍNH THÀNH
