Vùng đất nhớ của Thủ đô

(LĐ online) - Huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng đang vươn mình trở thành vùng quê trù phú bên dòng Đạ Dâng hiền hòa. Hơn 40 năm trước, khi đất nước thống nhất, hàng nghìn thanh niên Hà Nội theo tiếng gọi xây dựng Tổ quốc, đã rời Thủ đô, mang theo tên đất, tên làng, truyền thống văn hóa đến miền đất bazan này xây dựng vùng kinh tế mới. Để hôm nay, giữa đại ngàn Nam Tây Nguyên, chúng ta được gặp hình bóng một Thăng Long - Hà Nội.

 

Từ TP Đà Lạt theo tỉnh lộ 725, xuôi đèo Tà Nung sẽ gặp xã Mê Linh, huyện Lâm Hà. Cái tên gợi nhớ về vùng ngoại ô Hà Nội. Bâng khuâng khi gặp hình ảnh Hà Nội giữa cao nguyên, bất chợt nghe được giọng Bắc ngọt ngào: “Đây là ngoại thành, anh đi hết xã này vào Nam Ban, đó mới là thủ đô”. Cô gái chưa kịp hỏi tên nói vui mà gợi biết bao hình ảnh về “vùng đất nhớ của Thủ đô”. Đi tiếp, qua tổ dân phố Từ Liêm, Đông Anh, chợ Thăng Long và cung đường Điện Biên Phủ dẫn chúng tôi đến khu phố Trưng Vương, Ba Đình, trung tâm thị trấn Nam Ban. Đi giữa đại ngàn mà cứ ngỡ Thủ đô... Huyện lỵ của Lâm Hà là thị trấn Đinh Văn, nhưng “thủ phủ” người Hà Nội ở Lâm Đồng chính là thị trấn này.

 

Trung tâm huyện Lâm Hà nhìn từ trên cao

 

Ký ức thời mở đất

 

Trong nếp nhà gợi nhớ cố hương, nhấp ngụm chè Bắc đặc sánh, ông Trần Đình Tải (tổ dân phố Trưng Vương, thị trấn Nam Ban), xuôi dòng ký ức về 43 năm trước. Ngày đó, ông 29 tuổi, với nhiệt huyết tuổi trẻ, ông được Công an TP Hà Nội cử tăng cường hỗ trợ an ninh Vùng kinh tế mới Hà Nội tại Nam Ban. “Tháng Tư năm 1976, tôi đã đặt chân trên miền đất đỏ bazan này. 43 năm mà ký ức vẫn còn tươi nguyên”, ông Tải mở đầu câu chuyện. Ông kể: Ngày 29/3/1976, 125 thanh niên thuộc Tổng đội Thanh niên tiền trạm Gia Lâm tạm biệt thủ đô vào Nam Tây Nguyên khai hoang mở đất, xây dựng một Hà Nội thứ hai giữa đại ngàn. Rồi lần lượt bảy tổng đội lao động tiền trạm Đông Anh, Từ Liêm, Thanh Trì, các khu phố Ba Đình, Đống Đa, Hoàn Kiếm và Hai Bà Trưng mang theo tên đất, tên làng lần lượt lên đường. Đến cuối năm 1977, đã có 2.350 thanh niên đi tiền trạm vào vùng Nam Ban. Trong hành trang của họ, không chỉ có cuốc xẻng, dao rựa, mà còn có những ước mơ về một vùng quê trù phú.

 

Ngồi bên chồng, bà Nguyễn Thị Sáu, vợ ông Tải, thổ lộ: “Những ngày đầu mới vào gian khổ lắm, rừng núi thâm u đầy thú dữ và dấu giày của tàn quân Fulro. Đêm đốt củi ngo lấy ánh sáng. Mình vừa dạy học, vừa thấp thỏm lo âu… Nhưng rồi mọi khó khăn, vất vả đã qua, giờ Nam Ban đã thành vùng quê trù phú”. Bà Sáu dạy cấp hai ở Hà Nội, sau khi cùng chồng con vào lập nghiệp vùng quê mới, bà tiếp tục theo nghiệp “trồng người” tại trường Thăng Long, Vùng kinh tế mới Hà Nội tại Lâm Đồng và nghỉ hưu năm 1995. Dù luôn nặng lòng với cố hương, nhưng giờ đây, ông bà đã có năm người con thành đạt, đều cử nhân, thạc sĩ và bảy đứa cháu, cùng vui vầy trên vùng quê mới, quê hương thứ hai ân nặng nghĩa tình.

 

Khi nhắc đến bản tình ca mở đất, không thể nào quên nguyên Bí thư Đoàn TNCS vùng kinh tế mới Hà Nội Phan Hữu Giản, người con quê quận Tây Hồ, Hà Nội. Dù nay đã xấp xỉ tuổi bát tuần, từng kinh qua các chức vụ Bí thư Đảng ủy, Phó trưởng ban xây dựng Vùng kinh tế mới Hà Nội tại Lâm Đồng; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy Lâm Đồng; Bí thư Huyện ủy Lâm Hà, Bí thư Thành ủy Đà Lạt… nhưng những câu chuyện về “tuổi trẻ Thủ đô những ngày đầu mở đất” trong trí nhớ của ông không hề lạt phai. “Lúc đó tôi là Ủy viên BTV Thành đoàn công tác tại Trường Đại học Nông nghiệp 1, được thành ủy, thành đoàn điều động vào phụ trách Bí thư Đoàn thanh niên Vùng kinh tế mới… Ngày đó, mỗi tổng đội được khoanh một phạm vi diện tích nhất định, cách nhau chừng ba đến năm cây số, lấy khu Ba Đình làm trung tâm. Cuộc sống sinh hoạt gian lao vất vả, nhưng với khí thế “ba sẵn sàng” của tuổi trẻ, chúng tôi đã vượt qua”, cụ Giản bồi hồi. Và, hơn hai nghìn thanh niên tiền trạm đã phát huy vai trò xung kích, hoàn thành những nhiệm vụ chủ yếu được giao. Tạo điều kiện cơ bản để tiếp tục xây dựng thành công Vùng kinh tế mới Hà Nội tại Lâm Đồng.

 

Phó Bí thư thường trực Thành ủy Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng (bìa trái) cùng đoàn công tác thăm mô hình sản xuất hoa công nghệ cao tại Lâm Đồng

 

Hà Nội mới trên cao nguyên

 

Trên cung đường nhựa nối những khu phố mang danh đất Hà thành trên cao nguyên, ông Vũ Xuân Nhã (60 tuổi), người gốc làng Võng La, Đông Anh, Hà Nội, theo bố mẹ vào Nam Ban từ những ngày đầu khai hoang lập nghiệp, bồi hồi: “Nhắc lại xúc động lắm. Từ một vùng hoang vu, lâu lâu mới gặp được một người đồng bào bản địa ngày nào, giờ Nam Ban, Lâm Hà không khác gì phố thị”. Phóng tầm mắt về phía núi xa, giữa bạt ngàn nương dâu, đồi cà phê mùa trĩu quả, ông Nhã nói: Cái tên Lâm Hà được ghép từ hai chữ đầu của Lâm Đồng và Hà Nội, ý nghĩa lắm. Và ngày 28-10-1987, đánh dấu sự ra đời của huyện mới Lâm Hà trên miền đất đỏ bazan. Hơn nửa đời người, ông gắn bó với miền đất này, được chứng kiến sự thay da, đổi thịt trên từng thớ đất, ngọn cỏ. Miền đất hoang vu ngày nào giờ đã thẳm xanh. 

 

Qua 11 năm, từ 1976 đến 1987, vùng quê mới Lâm Hà đã đón hơn 5.100 hộ dân, với 23.665 người con Hà Nội, Kinh Bắc vào sinh cơ lập nghiệp. Giờ đây, dân số huyện Lâm Hà đã hơn 144 nghìn người, gồm 30 dân tộc anh em từ khắp mọi miền của Tổ quốc quần tụ sinh sống tại 14 xã, hai thị trấn. Trong đó, phần lớn là người dân gốc Hà Nội, Hà Tây, vùng Kinh Bắc vào xây dựng vùng kinh tế mới sau khi đất nước thống nhất. Riêng miền đất trù phú Nam Ban giờ đã hơn 11,5 nghìn cư dân sinh sống. Nhắc chuyện xưa, Bí thư Đảng ủy Thị trấn Nam Ban Thái Văn Mai, người con Đông Anh, Hà Nội, bồi hồi: “Mới đó mà giờ đã hai, ba thế hệ gắn bó với miền đất này. Kinh tế đã phát triển vượt bậc, nhưng nét văn hóa Tràng An, phong tục tập quán không hề phai nhạt”. 

 

Chiều Thu yên ả, hoa nắng đung đưa trên những cung đường phố thị. Ông Mai xúc cảm trải lòng bằng mấy vần thơ mộc mạc: “Nam Ban mảnh đất tôi yêu/ Bốn ba năm ấy bao điều đổi thay/ Khai hoang mở đất từng ngày/ Khó khăn gian khổ nhưng nay tuyệt vời/ Vui quê mới sáng cuộc đời/ Niềm tin ở lại mãi nơi đất lành…”.

 

Giờ đây, trên bản đồ huyện Lâm Hà dễ thấy rằng, Nam Ban nằm giữa, quê mới của dân nội thành Hà Nội, gồm các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa… và huyện Từ Liêm; phía bắc là xã Mê Linh (người huyện Mê Linh), phía nam là xã Gia Lâm (người huyện Gia Lâm); phía đông là Đông Thanh (huyện Đông Anh và Thanh Trì), phía tây là xã Nam Hà. Và những cái tên rất máu thịt với những người đi mở đất, như xã Hoài Đức, Đan Phượng, Phúc Thọ... Qua hơn 40 năm xây dựng và phát triển, từ vùng đất hoang hóa sau chiến tranh, rừng núi hoang vu, Lâm Hà đã trở thành vùng quê trù phú. Toàn huyện có hơn 40 nghìn ha cà phê, hơn 2.626 ha dâu, 234 ha chè và hơn 11,2 nghìn ha nông nghiệp công nghệ cao; đường nhựa, bê tông đã đến hầu hết các xã, thôn, buôn; đời sống người dân từng bước được cải thiện. “Lâm Hà đã có 11 xã đạt chuẩn nông thôn mới và ba xã còn lại sẽ về đích năm nay. Thu nhập bình quân đầu người hơn 60 triệu đồng, hộ nghèo chỉ còn 2%, đây là con số rất ấn tượng”, Chủ tịch UBND huyện Lâm Hà Nguyễn Đức Tài, cho biết.

 

Đinh Văn vào thu

 

Vùng đất nhớ của Thủ đô

 

Tôi còn nhớ câu nói chứa chan của bà Ngô Thị Thanh Hằng, Ủy viên T.Ư Đảng, Phó Bí thư thường trực Thành ủy Hà Nội, tại Lễ kỷ niệm 40 năm xây dựng và phát triển vùng kinh tế mới Hà Nội tại Lâm Đồng: “Lâm Hà đã và sẽ mãi là một vùng đất nhớ của Thủ đô”. Cái tên Lâm Hà từng bước được định hình rồi trở thành nỗi nhớ, niềm xúc động về một biểu tượng cho tình đoàn kết, gắn bó giữa Đảng bộ, nhân dân Hà Nội và Lâm Đồng. Sự chung tay, góp sức của người dân Hà Nội - Lâm Đồng đã tạo dựng sức sống mới cho mảnh đất cao nguyên. “Cùng với nỗ lực của huyện Lâm Hà, sự quan tâm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lâm Đồng, tôi khẳng định rằng, diện mạo Lâm Hà hôm nay có một phần rất lớn của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân TP Hà Nội. Nhiều nhiệm kỳ qua, Hà Nội đều có kế hoạch đầu tư, hỗ trợ Lâm Hà. Bình quân mỗi năm từ 70 đến 80 tỷ đồng, để Lâm Hà làm đường, trường học, trạm xá… góp phần cùng tỉnh Lâm Đồng xây dựng huyện Lâm Hà ngày càng phát triển”, Chủ tịch UBND huyện Lâm Hà Nguyễn Đức Tài, chia sẻ.

 

Vùng kinh tế mới Hà Nội năm xưa, giờ đây đã thực sự là vùng đất lành, đón thêm nhân dân từ mọi miền Tổ quốc đến sinh cơ, lập nghiệp và đang sát cánh, đồng lòng với đồng bào các dân tộc góp sức dựng xây cuộc sống mới trên vùng đất cao nguyên; để khúc yal yau hòa câu quan họ, để suối nguồn Đạ Dâng quyện sóng sông Hồng…

 

Lâm Hà ngày mới, nắng sớm ùa về trên cao nguyên xanh. Giữa phố thị Đinh Văn tấp nập, tự đâu đó ngân lên “Hà Nội ơi, ta nhớ không quên…”.

 

Trường Mẫu giáo Thăng Long - thị trấn Nam Ban, được Quận Cầu Giấy, Hà Nội tài trợ, khánh thành năm 2010

 

Trên nương chè Lâm Hà

 

Lâm Hà ngày mới

 MAI VĂN BẢO