(LĐ online) - Dịp Tết Nguyên đán năm nay rất đặc biệt đối với gia đình ông Điểu K'Bôi (xã Đồng Nai Thượng, huyện Cát Tiên)...
(LĐ online) - Dịp Tết Nguyên đán năm nay rất đặc biệt đối với gia đình ông Điểu K’Bôi (xã Đồng Nai Thượng, huyện Cát Tiên). Bởi, gia đình ông đã có nhà mới, không phải nhà xây hay nhà gỗ kiên cố mà là căn nhà dài do ông tự phục dựng mang đậm nét truyền thống của người Mạ bản địa nơi đây.
 |
| Ông Điểu K’Bôi tấu chiêng trong căn nhà dài |
Nhà dài “3 sải tay”
Mùa xuân ở xã vùng sâu Đồng Nai Thượng hẳn nhiên hiếm thấy hoa mai, hoa đào. Mùa này chỉ có những triền đồi hoa điều đang kỳ nở rộ. Thấp thoáng trong buôn làng Bù Gia Rá, ngôi nhà dài của ông Điểu K’Bôi càng trở nên nổi bật giữa những căn nhà xi măng, nhà kiểu mái thái kiên cố.
Trong căn nhà vẫn còn thơm mùi lá mây rừng, ông Điểu K’Bôi trưng bày những chóe rượu cần, xà gạc, vải thổ cẩm… những vật dụng dùng trong sinh hoạt của người Mạ. Đam mê cồng chiêng, ông cũng “tậu” hẳn một bộ chiêng 6 và tự tay làm một số nhạc cụ truyền thống khác. Để những lúc vui, ông sẽ chơi bài chiêng đón khách đến nhà. Ông Điểu K’Bôi chia sẻ: “Mình làm nhà dài nhiều rồi, mà toàn những lần đi dự thi văn hóa của tỉnh thôi. Giờ mới phục dựng được căn nhà riêng của gia đình. Có nhà dài này thì mới có ăn trâu, ăn bò, có vui vẻ mỗi khi lễ hội hay dịp xuân về”.
 |
| Khèn bầu 6 lỗ của người Mạ do ông Điểu K’Bôi tự làm và biểu diễn |
Nhà dài được gia đình ông Điểu K’Bôi dựng phía sân trước, sát đường và cổng chính, cạnh bên căn nhà gỗ cũ mà gia đình sinh sống bấy lâu nay. Bằng những điều đã học hỏi từ thế hệ trước, ông Điểu K’Bôi phục dựng nhà dài theo đúng truyền thống. Nhà được làm hoàn toàn từ vật liệu tự nhiên như lá mây, cỏ tranh, cây lồ ô… Sàn nhà cách mặt đất khoảng 50 cm và làm bằng phên tre, mái lợp lá mây, cỏ tranh, các cột kèo được gia cố với nhau bằng sợi mây cực kỳ bền chắc… Dù không lớn, không quy mô mà nói theo lời ông K’Bôi thì “chỉ bằng 3 sải tay” nhưng ngôi nhà dài này là niềm kỳ vọng, tự hào không của riêng gia đình ông mà còn với buôn làng người Mạ nơi này.
 |
| Tất cả những họa tiết trong nhà đều do ông Điểu K’Bôi tự tay làm |
Nối thêm những ngôi nhà dài
Nhà dài truyền thống của người Mạ là nơi cư trú của nhiều thành viên trong một dòng tộc. Mỗi khi các thành viên kết hôn, nhà dài của cha ông lại được nối thêm ra, có khi dài đến 20 – 30 mét với nhiều thế hệ cùng chung sống, quây quần sinh hoạt. Xã Đồng Nai Thượng có đến 98% dân số là người dân tộc Mạ bản địa. Những năm trước đây, địa bàn xã còn một vài căn nhà dài nhưng hiện nay đã bị thay thế hoàn toàn bởi nhà xây, nhà gỗ hiện đại.
Bà Điểu Thị P’Rợt - Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Nai Thượng (huyện Cát Tiên) chia sẻ, căn nhà dài của ông Điểu K’Bôi tuy không quy mô bề thế nhưng có ý nghĩa giúp những người trẻ trong buôn làng biết cách làm một căn nhà dài như thế nào. Đây sẽ là nơi thu hút khách đến tìm hiểu, quảng bá văn hóa địa phương. “Chúng tôi cũng có kế hoạch xây dựng tiếp những căn nhà dài nữa để phục vụ cho du khách khi đến thưởng thức không gian văn hóa của người Châu Mạ, xem biểu diễn cồng chiêng, ăn cơm lam, uống rượu cần…” - bà P’Rợt cho hay.
 |
| Căn nhà dài “3 sải tay” do ông Điểu K’Bôi phục dựng |
Ông Điểu K’Bôi năm nay 58 tuổi và hiện đang làm Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Đồng Nai Thượng. Ông cũng là một trong những người tiên phong vận động bà con trong xã loại bỏ những hủ tục; trong đó, có tục thách cưới bằng trâu bò và ăn cưới kéo dài nhiều ngày. Ông Điểu K’Bôi tâm sự, căn nhà dài đầu tiên này ông phục dựng suốt 2 tháng mới hoàn thành nhưng nếu có điều kiện, ông sẽ kéo dài ngôi nhà này thành 6 sải, 9 sải tay và dài hơn thế nữa để dành cho con cháu mai sau.
NGUYỄN DŨNG - ĐÔNG ANH
