Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm gây dịch do vi rút Dengue gây nên. Vi rút Dengue có 4 tuýp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4...
Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm gây dịch do vi rút Dengue gây nên. Vi rút Dengue có 4 tuýp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Vi rút truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt (muỗi vằn) là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu.
Bệnh xảy ra quanh năm, gia tăng vào mùa mưa, bệnh lưu hành ở hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước, thường gặp ở trẻ em. Hiện nay sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vaccine phòng bệnh, biện pháp dự phòng chủ yếu là diệt muỗi, diệt lăng quăng (bọ gậy), phòng chống muỗi đốt và sử dụng các biện pháp hóa học khi xuất hiện các ổ dịch.
Biểu hiện của bệnh
Bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Phát hiện sớm bệnh và hiểu rõ những triệu chứng trong từng giai đoạn của bệnh sẽ giúp đội ngũ y tế chẩn đoán sớm, điều trị đúng và kịp thời, nhằm cứu sống người bệnh.
* Giai đoạn sốt: Thời gian ủ bệnh: từ 3 - 15 ngày
- Khởi phát: những biểu hiện của bệnh phụ thuộc vào lứa tuổi:
+ Trẻ còn bú và trẻ nhỏ có thể có triệu chứng sốt không đặc hiệu và phát ban.
+ Trẻ lớn và người lớn: sốt cao đột ngột kèm nhức đầu, đau 2 bên hố mắt, đau khắp người, đau cơ, đau khớp, mệt mỏi, chán ăn.
- Toàn phát: sốt cao 39 - 40oC, kèm theo các triệu chứng:
+ Xung huyết ở võng mạc mắt, đau nhức quanh nhãn cầu.
+ Ðau cơ, đau khớp, mệt mỏi chán ăn.
+ Sưng hạch bạch huyết.
+ Phát ban ở ngoài da, ban dát sẩn hoặc ban kiểu sởi.
+ Ðôi khi có xuất huyết ở da, niêm mạc.
+ Sốt thường trong vòng 2 đến 7 ngày.
* Giai đoạn nguy hiểm: Thường vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh.
* Sốt xuất huyết Dengue không sốc:
- Hội chứng nhiễm trùng: sốt cao đột ngột, nhiệt độ 39 - 40oC, sốt kéo dài 2-7 ngày, sốt kèm các triệu chứng như: mệt mỏi, chán ăn, đau bụng ở thượng vị hoặc hạ sườn phải, đôi khi nôn, gan to (ở trẻ em hay gặp hơn người lớn), đôi khi da xung huyết hoặc có phát ban.
- Hội chứng thần kinh: đau người, đau cơ, đau khớp, nhức đầu, đau quanh hố mắt; trẻ em nhỏ sốt cao, đôi khi co giật, hốt hoảng.
- Hội chứng xuất huyết: thường xuất hiện vào ngày thứ 2 của bệnh.
+ Các biểu hiện xuất huyết tự nhiên hoặc xuất huyết khi tiêm chích sẽ thấy bầm tím quanh nơi tiêm.
+ Xuất huyết ngoài da: biểu hiện các chấm xuất huyết, vết bầm tím ở mặt trước 2 cẳng chân, mặt trong 2 cẳng tay, gan bàn tay, lòng bàn chân.
+ Xuất huyết ở niêm mạc: chảy máu cam, chảy máu chân răng, đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh nguyệt sớm hơn kỳ hạn.
+ Xuất huyết tiêu hóa: nôn ra máu, đi đại tiện ra máu. Khi có xuất huyết tiêu hóa nhiều, bệnh thường diễn biến nặng.
* Sốt xuất huyết Dengue có sốc:
- Khi bị bệnh sốt xuất huyết Dengue cần theo dõi sốc là biến chứng nặng dễ đưa đến tử vong. Do đó phải thường xuyên theo dõi huyết áp, mạch, nhiệt độ và số lượng nước tiểu.
- Sốc thường xảy ra vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 của bệnh, nhiệt độ hạ xuống đột ngột, da lạnh, tím tái, bệnh nhân vật vã, li bì, đau bụng cấp. Sốc xuất hiện nhanh chóng với mạch nhanh nhỏ khó bắt, da lạnh nhớp mồ hôi, huyết áp hạ.
- Nếu không xử trí kịp thời, sốc diễn biến rất nhanh với huyết áp tụt, trạng thái lơ mơ, thở yếu, có thể xuất huyết não đưa đến hôn mê.
- Thời gian sốc thường ngắn và bệnh nhân có thể tử vong trong vòng 12 đến 24 giờ.
* Giai đoạn hồi phục: Thường vào ngày thứ 7 đến ngày thứ 10 của bệnh.
- Người bệnh hết sốt, thèm ăn và tiểu nhiều.
- Có thể phát ban hồi phục hoặc ngứa ngoài da.
* Phòng bệnh
- Phòng muỗi đốt: Muỗi truyền vi rút Dengue đốt người vào ban ngày, cho nên phải tự bảo vệ để tránh muỗi đốt.
+ Mặc quần áo dài che kín tay chân.
+ Sử dụng thuốc diệt muỗi.
+ Dùng các dụng cụ bắt muỗi và diệt muỗi vào ban ngày.
+ Ngủ màn để tránh muỗi cho trẻ em, người già và những người khác khi ngủ ban ngày. Rèm (bằng vải hoặc bằng tre) cũng có thể được tẩm chất diệt côn trùng và treo tại cửa sổ hoặc cửa ra vào để xua muỗi và diệt muỗi.
- Phòng muỗi sinh sản: Muỗi truyền vi rút Dengue sống và sinh sản ở những nơi nước ứ đọng ở trong và xung quanh nhà.
+ Ðổ nước thừa ở chỗ ứ nước, máy điều hòa, ở các bể, thùng nước, xô, chậu…
+ Luôn luôn đậy kín tất cả các vật dụng chứa nước.
+ Thu nhặt và loại bỏ những dụng cụ mà nước có thể đọng lại như: chai, lọ, túi nhựa, lon đồ hộp, lốp xe…
ThS. BS KA SUM - THỤY HỢP
