Đẩy mạnh truyền thông nâng cao chất lượng dân số

Nhằm nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới, trong Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khóa XII ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW nêu rõ: “Chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững”. Do vậy, công tác truyền thông có vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi hành vi, nâng cao nhận thức về dân số và phát triển (DS&PT) của người dân.

 

Siêu âm sàng lọc trước sinh cho bà mẹ mang thai tại Trạm Y tế Đạ Sar (Lạc Dương)

 

•  TẠO SỰ CHUYỂN BIẾN MẠNH MẼ TRONG NGƯỜI DÂN

 

Trong những năm qua, công tác DS&PT tại Lâm Đồng đã được các cấp ủy đảng, chính quyền xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Từ đó, đã có sự đầu tư cả về nhân lực và vật lực, từng bước góp phần vào việc xóa đói, giảm nghèo, làm thay đổi cuộc sống của mỗi người dân, nhất là tại vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS). Ngày 16/4/2018, Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 51-KH/TU về việc thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Về công tác dân số trong tình hình mới”. Nghị quyết nêu rõ: Cần quán triệt và thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, có hiệu quả các mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp về công tác dân số trong tình hình mới nhằm nâng cao chất lượng dân số... Để thực hiện có hiệu quả nội dung của kế hoạch, trước hết cần phải đẩy mạnh công tác truyền thông từ tỉnh đến cơ sở.

 

Chị Lơ Mu K'Mê Linh, cán bộ chuyên trách dân số xã Đạ Sar (Lạc Dương) chia sẻ: “Ở đây chủ yếu là bà con dân tộc thiểu số, nhận thức của bà con về sàng lọc trước sinh và sàng lọc sau sinh (SLTS&SLSS) còn hạn chế nên tôi thường xuyên đến từng thôn, từng nhà để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ đi khám định kỳ khi mang thai, vận động các gia đình không để con em mình tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; tác hại của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh; lợi ích của việc SLTS&SLSS...”. 

 

Một trong những cách làm mang lại hiệu quả thiết thực là hoạt động của các câu lạc bộ (CLB) tiền hôn nhân ở các xã của các huyện, thành phố. Tham gia CLB, các thành viên ở tuổi vị thành niên và thanh niên được tìm hiểu kiến thức về xây dựng gia đình hạnh phúc, tác hại của nạo phá thai, nguy cơ lây nhiễm bệnh tình dục... Các thành viên được tư vấn, kiểm tra sức khỏe sinh sản và cung cấp các phương tiện tránh thai. Chi Ka Hương, Thôn 4, xã Đạ Sar cho biết: “Mình có 2 con rồi, chuẩn bị sinh con thứ 3, nhờ mấy chị dân số đến nhà tư vấn mình hiểu được khi có bầu cần phải đi khám thai đúng định kỳ để biết được sức khỏe cho con và mình. Khi sinh 2 đứa đầu mình chưa hiểu về khám sàng lọc sau sinh, giờ được bác sỹ tư vấn mình sẽ cho cháu khám sàng lọc”.

 

Để thực hiện tốt công tác dân số và phát triển, nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn, Trung tâm Y tế các huyện, thành phố đã thực hiện nhiều giải pháp truyền thông đến người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng ĐBDTTS. Những năm trước đây, huyện Lạc Dương là một trong những địa phương có tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) cao, tỷ lệ SLTS&SLSS đạt thấp. Để giảm thiểu tình trạng này, Trung tâm Y tế huyện đã chủ động phối hợp với các đoàn thể, các xã, thôn, già làng trưởng bản để vận động người dân thay đổi suy nghĩ, thay đổi hành vi về công tác dân số và phát triển.

 

BSCKI Trần Thị Nhi - Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Lạc Dương cho hay: “Trong thời gian qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Huyện ủy, UBND, sự vào cuộc của các ban, đoàn thể tham gia vận động bà con trên địa bàn trong việc thực hiện các chính sách dân số. Trung tâm Y tế huyện đã chỉ đạo các trạm y tế đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, tập trung vào các nội dung như: SLTS&SLSS; tác hại của việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; hệ lụy của việc MCBGTKS... bước đầu đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, công tác dân số trên địa bàn huyện vẫn còn nhiều khó khăn do nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế, tỷ lệ ĐBDTTS chiếm gần 70% nên công tác tuyên truyền, vận động gặp nhiều khó khăn. Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông để thay đổi nhận thức của người dân góp phần nâng cao chất lượng dân số”.

 

Năm 2020, tỷ lệ bà mẹ mang thai trên địa bàn toàn tỉnh được sàng lọc trước sinh đạt 43,1%, đạt và vượt kế hoạch giao (kế hoạch 43%); tỷ lệ trẻ em sinh ra được sàng lọc sơ sinh đạt 52,5%, đạt và vượt kế hoạch giao (kế hoạch 50%); có 18.742 cặp nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn tăng 296.856, chiếm tỷ lệ 40%, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2019 (30%)...

 

•  NỖ LỰC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DÂN SỐ

 

Trong những năm qua, việc triển khai Chương trình mở rộng, tầm soát, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh trên địa bàn tỉnh luôn được chú trọng, từng bước góp phần giảm tỷ lệ trẻ em sinh ra bị dị tật bẩm sinh hàng năm, tuy nhiên vẫn còn một số người dân có tâm lý chủ quan. Ngày 31/3/2021, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 1937/KH-UBND về việc triển khai Chương trình mở rộng, tầm soát, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh giai đoạn 2021-2030 trên địa bàn toàn tỉnh. Qua đó, nâng cao chất lượng dân số thông qua tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh để nâng cao chất lượng dân số tỉnh nhà trong thời gian tới, đáp ứng được nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong tương lai.

 

Ngoài ra, việc tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng thực hành về sức khỏe sinh sản, giảm nguy cơ trẻ sinh ra bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, từ đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thông qua mô hình truyền thông. Hoạt động đã góp phần nâng cao nhận thức cho thanh niên, vị thành niên và đặc biệt là nâng cao kỹ năng trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ, làm giảm tỷ lệ sinh con dị tật, mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa bẩm sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số. 

 

Hàng năm Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh phối hợp với các ban ngành tuyên truyền, phổ biến chủ trương, luật pháp, chính sách của Đảng, Nhà nước, những định hướng công tác dân số và phát triển; lợi ích của việc tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân; lợi ích của việc thực hiện tầm soát, chẩn đoán và điều trị bệnh tật trước sinh và sơ sinh; thực hiện tốt các quyền và chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho phụ nữ và thanh thiếu niên; tác hại của phá thai; sức khỏe bà mẹ, trẻ em; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi dựa vào cộng đồng; tác hại của tảo hôn; hôn nhân cận huyết thống... cho nhóm đối tượng tại các vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số.

 

Những giải pháp cụ thể được đưa ra trong thời gian tới được xác định như: trước hết cần phải tổ chức đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cộng tác viên dân số; tiếp tục phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể và các tổ chức chính trị, xã hội tuyên truyền sâu rộng đến cán bộ, hội viên của các ngành và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn các văn bản pháp luật liên quan đến công tác dân số; đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, nhất là ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác truyền thông để nâng cao hiệu quả tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi về nâng cao chất lượng dân số. Từ đó, nâng cao nhận thức cho người dân hiểu được về những hệ lụy của việc MCBGTKS, lợi ích của việc sàng lọc trước sinh và sau sinh, lợi ích của việc không tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống... Các địa phương, đơn vị liên quan chủ động tham mưu cho cấp ủy đảng, chính quyền xây dựng kế hoạch tăng cường công tác truyền thông, giáo dục đến tận từng hộ dân, tập trung vào những cặp vợ chồng sinh con một bề là gái và các cặp vợ chồng đã sinh con thứ ba; tổ chức các buổi tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân, tiếp tục triển khai các CLB bình đẳng giới, CLB ông bà mẫu mực; từng bước động viên khen thưởng kịp thời những cán bộ, hộ gia đình thực hiện tốt chính sách dân số và phát triển...

 

CÔNG NAM