“Vua săn đá”

Đôi bàn chân sưng tấy vì ngâm trong nước nhiều giờ liền… Đôi bàn tay rơm rớm máu vì gặp phải những viên đá sắc nhọn… Đó là những gì mà “Vua săn đá” Nguyễn Phi Hải (65 tuổi) ở số 51, vòng xoay Liên Khương, thị trấn Liên Nghĩa, huyện Đức Trọng đã từng nếm trải suốt mấy chục năm qua trong cuộc hành trình dọc dài đất nước để thỏa mãn thú chơi đá “không đụng hàng” và cũng “không giống ai” của mình.

Bộ “đàn đá mi ni”

GIAN NAN NGHỀ... “SĂN ĐÁ”!
Tôi có dịp được mục sở thị chuyến đi “săn đá” của nghệ nhân Nguyễn Phi Hải thật tình cờ tại bãi đá lộ thiên nằm phía dưới chân núi Voi thuộc địa bàn xã Hiệp An, huyện Đức Trọng. Cũng giống như bao chuyến “lên rừng xuống suối” khác, xem ra việc cất công kiếm tìm những viên đá tự nhiên (theo trường phái Suiseki) để thỏa mãn thú chơi đá của “Vua săn đá” Nguyễn Phi Hải quả thật không đơn giản một chút nào! Dõi theo từng bước chân anh đi, bước thấp bước cao, cặm cụi bới tìm từng viên đá… tôi mới hiểu phần nào sự gian nan, vất vả mà anh đã từng nếm trải suốt mấy chục năm qua trong những cuộc hành trình dọc dài đất nước để thỏa mãn thú chơi đá của mình. Thì ra, thú chơi đá lắm gian nan, đòi hỏi ở người chơi sự kiên trì, nhẫn nại và cũng lắm công phu. Theo nghệ nhân Nguyễn Phi Hải, trên thực tế không phải chuyến đi “săn đá” nào cũng thu lượm được những viên đá đẹp, ưng ý mang về. Thậm chí, nhiều lúc có khi đi cả ngày trời bở cả hơi tai, bàn chân tê cứng, sưng tấy vì phải ngâm nhiều giờ trong nước… bàn tay rớm máu vì gặp phải những viên đá sắc nhọn nhưng chẳng tìm được viên đá nào vừa ý là chuyện bình thường! 
Nhưng hôm ấy, dưới chân núi Voi có lẽ là một ngoại lệ! Niềm vui trên cả sự mong đợi bỗng vỡ òa khi anh vừa tìm được một vài viên đá ưng ý mang về như một duyên may. Ngay sau khi khệ nệ mang những viên đá về nhà, anh Hải cùng với hai nghệ nhân thân hữu khác là Nguyễn Đình Quý Hương và Nguyễn Văn Ngà đã ngồi lại bàn thảo xung quanh câu chuyện đặt tên “khai sinh” cho những viên đá. Sau một hồi nâng lên đặt xuống ngắm nghía, bằng đôi mắt nhà nghề của mình, cuối cùng các nghệ nhân cũng đã đi đến thống nhất đặt tên cho một số tác phẩm đá tự nhiên vừa tìm được. Và rồi, niềm vui được nhân 3 khi một số tác phẩm đá tự nhiên đã được các nghệ nhân đặt tên và nâng lên ở tầm nghệ thuật: “Mái đình làng Việt”, “Chiếc cuốc thời tiền sử” hay như “Đò ngang”, “Sợi chỉ mong manh”… là kết quả của niềm đam mê, sự hoài công kiếm tìm và trên hết là giá trị nhân văn được gởi gắm vào trong từng tác phẩm. Tuy nhiên, để sở hữu khối gia tài đồ sộ nằm ngổn ngang và rất “nặng ký” như hiện nay, anh Hải đã phải dành nhiều thời gian và tâm sức mới may mắn có được. Như để động viên an ủi mình, anh hài hước: “Nghề của mình chủ yếu là rong chơi, nhưng lại hái ra tiền đấy nhà báo ạ”. 

Làm đế, làm đôn - khâu quan trọng tôn thêm vẻ đẹp cho tác phẩm đá

BẢO TÀNG ĐÁ “VẠN NGƯỜI MƠ”
Đam mê, yêu thích và bắt đầu tìm đến với bộ môn đá từ những năm 90 của thế kỷ trước, sau mấy chục năm lặn lội đi “săn đá” đến nay nghệ nhân Nguyễn Phi Hải đang sở hữu một bảo tàng đá lên đến hơn 2.000 tác phẩm các loại với đủ hình dáng, kích cỡ và giá trị khác nhau, trong đó khoảng 90% là tác phẩm đá tự nhiên theo trường phái Suiseki, còn lại là một ít tác phẩm đá được gia công, chế tác theo trường phái Biseki. Nghệ nhân Nguyễn Phi Hải bật mí: Hiện nay, giá một tác phẩm đá tự nhiên của anh thấp nhất là “5 xị” (tức 500.000 đồng), cao nhất lên đến…“vài chục xị”! Có tác phẩm anh chỉ để... ngắm, chứ không bán với bất cứ giá nào. Ngoài bộ “Đàn đá mi-ni” xinh xắn, hiếm có phát ra những thanh âm trong vắt thì một số tác phẩm đá hiện đang được nghệ nhân lưu giữ tại nhà riêng như: “Gái quê”, “Bóng cây Kơ-nia”, “Bàn chân Việt”, “Một thoáng quê hương”,“Dãy Trường Sơn”, “Thạch cầm”, “Lặng lẽ”... được xem là những tác phẩm độc và lạ mà bất kỳ ai cũng muốn sở hữu. 

Đây cũng là những tác phẩm đã đưa tên tuổi anh vượt ra khỏi “lũy tre làng” với rất nhiều giải thưởng danh giá tại các hội thi sinh vật cảnh trong và ngoài tỉnh, khu vực... 

Sở hữu những tác phẩm đá đẹp, “biết nói” và “có hồn” đã khó, thế nhưng để nhận biết giá trị thực của nó là điều còn khó hơn gấp bội. “Người chơi đá phải có đôi mắt tinh tường và cả một quá trình tích lũy kinh nghiệm từ rất nhiều năm. Tiêu chí chọn và chơi đá theo trường phái Suiseki đòi hỏi phải hội đủ 3 yếu tố đó là: Kỳ - dị - mỹ” - “Vua săn đá” Phi Hải nói chắc nịch. Không chỉ âm thầm “săn đá” trên những cung đường dọc dài đất nước để tìm kiếm những viên đá đẹp về hình khối, vóc dáng; nội hàm giàu sức liên tưởng, lạ và độc, mà nghệ nhân Nguyễn Phi Hải còn là một người rất gần gũi và cởi mở, đặc biệt là việc hỗ trợ, sẻ chia về mặt chuyên môn và truyền lửa đam mê cho những nghệ nhân trẻ yêu thích bộ môn đá tại địa phương. Mặt khác, nói đến một tác phẩm đá đẹp, ngoài yếu tố vật chất cấu thành nên nó không thể không nói đến khâu làm đế, làm đôn cho tác phẩm. Đây chính là yếu tố không thể thiếu, là “chiếc áo” làm nên vẻ lấp lánh, tôn thêm sự duyên dáng và vẻ đẹp cho từng tác phẩm đá - “Vua săn đá” Phi Hải chia sẻ. 
Có thể nói, công việc kiếm tìm những viên đá tự nhiên để thỏa mãn thú chơi của “Vua săn đá” Phi Hải được ví như thể “tìm kim đáy bể”. Chỉ có niềm đam mê thực sự mới đủ hấp lực thôi thúc nghệ nhân bước tiếp, dù rằng trong cuộc hành trình đi tìm cái đẹp mà tạo hóa đã hào phóng ban tặng cho con người ở phía trước là không ít cam go và đầy ắp những khó khăn. Ít ai biết rằng, những viên đá vô tri với đủ kích cỡ, màu sắc được nghệ nhân Nguyễn Phi Hải “thổi hồn” đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật biết nói, biết phô diễn vẻ đẹp trần trụi mà tạo hóa đã ban tặng. Đặc biệt, nó càng trở nên hữu dụng và có giá trị hơn gấp nhiều lần dưới con mắt tinh đời và cả trong tầm ngắm của những tay chơi đá chuyên nghiệp hiện nay.