Thiếu tư vấn để chọn... tư vấn lập quy hoạch

Tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, khi thảo luận về công tác quy hoạch, nhiều đại biểu đã nêu vấn đề về tư vấn quy hoạch và cho rằng lĩnh vực này còn nhiều bất cập, hạn chế, vướng mắc. 

 

Đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) bày tỏ băn khoăn khi nhiệm vụ lập quy hoạch là nhiệm vụ mới, khó và phức tạp nhưng cùng một lúc, có đơn vị tư vấn cho đến 21 tổ chức làm quy hoạch, trong khi hiện nay chưa có đánh giá chất lượng quy hoạch. Từ đó, đại biểu đặt vấn đề liệu có tình trạng sao chép quy hoạch hay không? Về lựa chọn tư vấn lập quy hoạch, đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) nêu rõ, theo báo cáo tóm tắt kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành” của Đoàn Giám sát của Quốc hội và tình hình triển khai thực tế tại các địa phương cho thấy, việc lựa chọn nhà thầu tư vấn lập kế hoạch tỉnh và các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành khác theo quy định của Luật Đấu thầu hiện nay rất khó khăn và bất cập do các yêu cầu đặt ra đối với đơn vị tư vấn rất cao. Trong khi đó, số lượng đơn vị tư vấn, lực lượng chuyên gia đáp ứng được các yêu cầu không nhiều. Mặt khác, hiện nay chưa có các quy định cụ thể về điều kiện năng lực, tiêu chí, tiêu chuẩn phân hạng tư vấn phù hợp với từng loại quy hoạch, dẫn đến khó khăn cho các địa phương trong lựa chọn tư vấn lập quy hoạch. Cùng với đó, thực tế triển khai cũng cho thấy việc đấu thầu lựa chọn tư vấn lập quy hoạch mất rất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện trong khi không phải lúc nào cũng lựa chọn được tư vấn có năng lực thực sự.

 

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) nhấn mạnh vai trò của tư vấn quy hoạch và so sánh tương tự như vai trò của kiến trúc sư đối với một công trình kiến trúc. Đại biểu cho rằng, có thể khẳng định chất lượng tư vấn là một trong những nhân tố quan trọng nhất và quyết định nhất đối với chất lượng của quy hoạch. Tuy vậy, trên thực tế, mặc dù quy định về lựa chọn tư vấn đã được nêu tại Điều 17 của Luật Quy hoạch và Điều 4 Nghị định số 37/2019/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quy hoạch nhưng phần lớn các quy hoạch được lập lần này đều là lần đầu nên việc áp dụng các quy định nêu trên gặp rất nhiều khó khăn.

 

Từ đó, nhiều ý kiến đề nghị xử lý ngay những khó khăn, vướng mắc dẫn đến chậm tiến độ trong lập quy hoạch. Cụ thể, lựa chọn tư vấn phải đủ năng lực, kinh nghiệm; phải có tư vấn phản biện độc lập. Nhiều đại biểu kiến nghị, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành sớm ban hành các quy định về điều kiện năng lực, tiêu chí, tiêu chuẩn phân hạng tư vấn và công khai danh mục kèm theo năng lực các tổ chức tư vấn lập quy hoạch để các địa phương có căn cứ lựa chọn phù hợp với từng loại quy hoạch.

 

Cùng với đó, cần ban hành đầy đủ các định mức kinh tế, kỹ thuật, đơn giá đối với từng loại quy hoạch làm cơ sở cho việc lập và quản lý chi phí lập quy hoạch. Khi đã ban hành đầy đủ các quy định về điều kiện năng lực của tư vấn lập quy hoạch và hệ thống định mức, đơn giá lập quy hoạch thì không cần phải áp dụng phương thức đấu thầu lựa chọn tư vấn lập quy hoạch mà xem xét điều chỉnh theo hướng cho phép các bộ, ngành, địa phương được chỉ định thầu hoặc thi tuyển để lựa chọn tư vấn lập quy hoạch như đã áp dụng với tư vấn lập quy hoạch xây dựng thời gian qua để đẩy nhanh tiến độ thực viện và tạo thuận lợi cho các bộ, ngành, địa phương.

 

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) cũng lưu ý, trong bối cảnh nước ta đang rất thiếu các đơn vị tư vấn đủ khả năng đối với một số quy hoạch then chốt, quan trọng cấp quốc gia, cấp vùng hoặc một số đô thị lớn thì Chính phủ cần có cơ chế riêng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cơ quan liên quan về cách thức lựa chọn và nguồn kinh phí để thuê được các tư vấn thực sự chất lượng, đáp ứng được yêu cầu đề ra. Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan cung cấp các danh sách tư vấn có nhiều kinh nghiệm, đã thực hiện các tư vấn quy hoạch tương tự và được đánh giá cao ở nước ngoài, phối hợp liên doanh với các đơn vị tư vấn hàng đầu của Việt Nam theo từng lĩnh vực cụ thể, thậm chí là mời họ tham gia đề xuất các phương án quy hoạch để lựa chọn được phương án tối ưu nhất.

 

Thực tế việc lập các quy hoạch tại Lâm Đồng cũng như nhiều địa phương khác cho thấy, tư vấn quy hoạch có ý nghĩa quyết định tới chất lượng quy hoạch và tư vấn tốt sẽ đề ra được phương án tối ưu nhất. Vì thế, các ý kiến của đại biểu Quốc hội vẫn đang là vấn đề lớn, luôn luôn mới trong bối cảnh cả nước đang lập nhiều quy hoạch như hiện nay, cần được lưu tâm để các quy hoạch đạt được chất lượng tốt nhất, đáp ứng yêu cầu phát triển.

 

HÀ THANH