(LĐ online) - Chiều nay ra phố đón giá buốt tràn về, gợi nhớ trong tôi những cung đường hoa dã quỳ vàng rượi mải miết dài, mải miết quanh co theo những góc phố Đà Lạt nội ô ba mươi mốt năm trước.
(LĐ online) - Chiều nay ra phố đón giá buốt tràn về, gợi nhớ trong tôi những cung đường hoa dã quỳ vàng rượi mải miết dài, mải miết quanh co theo những góc phố Đà Lạt nội ô ba mươi mốt năm trước.
 |
| Chụp hình bên cầu hoa vàng gần thác Cam Ly |
Vào mùa hoa vàng dã quỳ năm 2018, Đà Lạt đang chuẩn bị các hoạt động chào mừng 125 năm hình thành và phát triển, tính ra trong đó đã có một phần tư thời gian ngụ cư cho “công dân tôi” từ ngày ấy tuổi qua vòng đôi mươi đến giờ.
Đó là ngày đeo chiếc ba lô rời quân ngũ cộm dày biển cát người lính đảo, tôi lạ lẫm đặt chân lên phố núi Đà Lạt đúng vào lúc những rặng dã quỳ bung vỡ những đài hoa muộn mằn. Hàn thử biểu hiển thị ba tháng mùa xuân sắp hết. Nhưng mùa kế tiếp không phải là mùa hạ ngập nắng theo chu kỳ bốn mùa của xứ đồng bằng. Mà đó là báo hiệu một mùa mưa vây phủ núi đồi. Bà tôi cho tôi lưu cư trên một căn gác nhỏ trên đầu dốc Phan Bội Châu, nhìn sau lưng dốc là khoảng vực sâu dựng đứng nghiêng xuống thung lũng chợ lớn Đà Lạt. Những ngày dầm mưa, cả triền đồi bao quanh chợ lớn chạy dọc đường Nguyễn Thị Minh Khai, ôm vòng con dốc Lê Đại Hành bưng kín một màu xanh đen đậm của dã quỳ. Rẽ sang đường Lê Thị Hồng Gấm bây giờ nữa. Ba mươi mốt năm trước con đường chưa mở, nó kết liền với một khu vườn đồi biệt thự bát ngát dã quỳ.
Hồi đó chưa đủ đèn điện thắp sáng, khi màn đêm xuống khiến những dãy đồi chằng chịt dã quỳ hoang dại khu trung tâm thành phố Đà Lạt gần như cách biệt, khó nhận ra được bóng người.
 |
| Hoa điểm vàng bên khu dân cư ven đô Đà Lạt |
Mãi sau này tôi mới biết dã quỳ là một loài cây - hoa không cần chăm nuôi vẫn vươn mình sinh tồn. Hàng năm quỳ đón mùa mưa đổ nước như cơn khô khát vật vã trở mình “ăn” mưa, dẫn lưu thành những chất dinh dưỡng cho xanh lá, xanh cành, bám rễ giữ chân vào lòng đất lạnh.
Ai đó để mắt vạt quỳ trước góc vườn mình, rất dễ thấy qua vài ngày mưa lại nở lớn rất nhanh. Tạo hóa không cho quỳ một loài thân gỗ chắc khỏe; chỉ là một loài thân thảo dễ cho con người khi giận dữ vứt bỏ nó. Nhưng bù lại, tạo hóa cho quỳ có nội lực tự duy trì sự sống từ trong “cõi chết”.
Có thể một phần thân, rễ, một mảnh thân quỳ nhỏ bị băm vằm, đẽo gọt, bị chôn lấp dưới lòng đất sâu suốt sáu tháng mùa khô trong năm; ấy vậy mà chỉ qua tháng đầu trời mưa, mỗi sáng ra đã thấy một “công dân” dã quỳ mới vào từng sân nhà, chúm chím những nụ chồi non lộc biếc.
Đầu con dốc đường Phan Bội Châu nơi tôi ở là trung tâm của trung tâm thành phố thiên đường du lịch Đà Lạt. Mùa mưa thuở ấy cứ sáng ra rồi chiều về trời lạnh lắm, lạnh như muốn ướp đá lên thân người. Bởi sức vóc vừa bước qua tuổi đôi mươi, tôi vùng ra khỏi chăn nệm từ tinh mơ với vài bước khởi động là băng tuyết trong người tan chảy ra hết, và nhờ đó được ngắm thành phố sớm mai hiện ra trong sương khói mong manh; sương choàng qua những vạt quỳ xanh thẫm.
Lại gần hơn thì đây dã quỳ cuốn bên chân mình từ phố Phan Bội Châu chạy quanh đến khu Hòa Bình, xuôi tiếp con dốc hẹp xuống đường Tăng Bạt Hổ, Trương Công Định; gặp đường Phan Đình Phùng rồi thong dong chạy xa nữa, xa ngút mắt qua những dãy đồi thông trùng điệp. Buổi sáng khác, chạy dài xuống hướng đông cũng vài chục sải chân đổ dốc là lọt thỏm giữa bốn bề dã quỳ. Dã quỳ sum suê bên bờ hồ Đội Có, qua ngã ba đường Đinh Tiên Hoàng chạy suốt bên sườn dốc Đồi Cù rộng lớn giáp với Vườn hoa thành phố, lên trường Đại học Đà Lạt, giáp với ngã Năm đường Phù Đổng Thiên Vương. Nhìn qua bên kia hồ Xuân Hương trước Khách sạn Palace là cả một triền đồi dã quỳ nhấp nhô, quấn quyện lấy những gốc thông già vi vu trước gió. Ngược về đường Bùi Thị Xuân thẳng lên Phù Đổng Thiên Vương đi về hướng Đa Thiện… đều rất thưa thớt phố nhà; chỉ dã quỳ với dã quỳ ngập kín lối đi…
 |
| Hoa quỳ vàng bên ngoài Làng hoa Vạn Thành |
Tôi là thế hệ thứ ba trong một gia đình người miền Trung bờ tre gốc rạ vượt đèo lên Đà Lạt định cư. Hai thế hệ đến phố dã quỳ trước tôi cũng đến trên dưới ba mươi năm. Những câu chuyện kể đêm ba mươi Tết quây quần bên thùng bánh chưng trước hiên phố nhà về nẻo đường sinh cơ, lập nghiệp Đà Lạt là những ngọn đồi, bờ suối, triền dốc…man mác dã quỳ. Chuyện chia tay gia đình, người yêu đi cầm súng chiến đấu qua những mùa quỳ cháy bỏng khát vọng; chuyện nên duyên, nên nghĩa tình tào khang sau những mùa quỳ vàng đua nở; chuyện những thành viên họ hàng lớn lên chinh phục miền trí thức, in dấu chân đi qua những rặng dã quỳ…của gia đình tôi năm nào cũng nhắc nhớ trong không khí ấm cúng, đoàn viên.
Nhưng rồi thời gian lại trôi mau, trở thành những cơn lốc cuốn đi nhanh những thời khắc lắng lại với dã quỳ, với tôi, với những người thân thuộc nhất của mình. Theo dòng chảy khắc nghiệt ấy, cuộc sống lại quay cuồng gấp gáp với những cuộc chạy đua làm giàu xâm nhập, bùng vỡ từ những góc phố nhỏ bé nhất. Rồi thành phố tiện nghi, văn minh và công nghiệp hối thúc trong từng bữa ăn giấc ngủ. Để đến lúc tìm một góc khuất cho mình quay gót lại thì những cuốn lịch ngày tháng cứ trút rơi qua năm năm, mười năm và bây giờ đã hơn ba mươi mốt năm….
 |
| Hoa quỳ vàng ở vùng rất xa Đà Lạt |
Giờ đây thành phố dã quỳ Đà Lạt ba mươi mốt năm biến đổi giàu có với hệ thống đường nhựa êm ru bước chân qua. Những con dốc phố bất chợt cao vút, bất chợt loanh quanh của đường Phan Bội Châu, Ba Tháng Hai, Bùi Thị Xuân, Trương Công Định, Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Chí Thanh, Lê Đại Hành… đã san sát những căn nhà hiện đại, xếp chồng từng hộp, từng hộp bê tông chót vót trên đỉnh đầu. Sự thịnh vượng đã vô tình khỏa lấp đi những cụm dã quỳ chưa bao giờ vàng úa trong tôi.
 |
| Hoa vàng hiếm hoi giữa biệt thự rừng thông xa trung tâm phố Đà Lạt |
Nơi tôi ở căn gác nhỏ đầu dốc đường phố Phan Bội Châu ba mươi mốt năm ấy nay đã nhường chỗ cho không gian phố phường nhộn nhịp bán mua. Bà tôi - thế hệ thứ nhất trong gia đình tôi lưu cư từ đồng bằng lên phố hoa vàng dã quỳ - nay đã vĩnh hằng về với tổ tiên. Thế hệ thứ hai - hàng bậc sinh thành ra tôi - giờ đang tuổi chiều vàng với cháu con.
Thế hệ thứ ba một thời với tôi vẫn ngược xuôi trong vòng xoáy của kinh tế thị trường. Chỉ có riêng tôi hàng năm - sau những giờ phút rong ruổi khắp miền thông tin, trở về với mùa đông Đà Lạt rét giá - lại miên man về một miền hoa vàng dã quỳ ba mươi mốt năm ấy nơi nội ô phố mộng mơ giờ chỉ còn tìm trong ký ức…
VĂN VIỆT
