Làng nghề đúc đồng bên bờ Sông Cái

Các thế hệ nghệ nhân của làng nghề đúc đồng Phú Lộc đã dùng đôi bàn tay tài hoa để tạo ra những đồ đồng tinh xảo như lư hương, chân đèn, các đồ thờ tự, đồ dùng sinh hoạt đời thường… Làng nghề Phú Lộc rất vinh dự, tự hào khi được vua Tự Đức (nhà Nguyễn) sắc phong công nhận làng nghề.

Sản phẩm đồng hoàn thiện

• LƯU GIỮ GIÁ TRỊ VĂN HÓA SUỐT TRĂM NĂM

Làng nghề đúc đồng Phú Lộc (thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa) nằm cạnh bờ Sông Cái thơ mộng, hiền hòa. Trải qua biết bao thăng trầm biến thiên của lịch sử, nơi đây còn lưu giữ rất nhiều giá trị về văn hoá truyền thống. 

 Theo các vị cao niên tại đây cho biết, làng nghề đúc đồng Phú Lộc đã có từ xa xưa, hơn một trăm năm trước người dân nơi đây đã sống bằng nghề đúc đồng. Làng nghề  hiện có hơn 100 hộ dân theo nghề đúc đồng và đã gắn bó với làng nghề này qua nhiều thế hệ. Anh Biền Ngọc Triều, 55 tuổi, đời thứ 5 của dòng họ Biền chuyên đúc đồng kể: “Gia đình tôi có rất nhiều thế hệ đã sống bằng nghề đúc đồng, ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã được ông cha truyền nghề. Trong năm, người từ các địa phương cũng đến đặt mua các loại lư hương, đèn đồng và các sản phẩm của làng nghề. Dịp cận Tết Nguyên đán, các sản phẩm đúc đồng tiêu thụ nhiều nhất, nên không khí làm việc tại làng sôi động nhất, có khi các lò đúc đỏ lửa suốt ngày đêm”.

 Những sản phẩm làng nghề có giá khác nhau tùy thuộc vào kích thước, hoa văn. Loại ít tiền cũng cỡ 1 triệu đồng/bộ, loại lớn hơn thì khoảng 10 triệu đồng/bộ, trừ đi chi phí, mỗi năm gia đình anh Triều cũng thu về trên 150 - 200 triệu đồng. “Hiện nay, làng nghề có khoảng 10 lò nấu đồng cùng với hơn 100 hộ theo nghiệp đúc. Đây là làng nghề nổi tiếng nhận được sắc phong của vua Tự Đức, chuyên đúc những đồ đồng tinh xảo”, anh Biền Ngọc Triều nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Nhàn, một người thợ lành nghề chia sẻ: Ngày bình thường trong năm, các nghệ nhân làm lai rai, còn vụ Tết mới là chính. Vào chính vụ, làng nghề thường đỏ lửa xuyên đêm để kịp cung ứng các sản phẩm cho khách hàng. “Công việc đúc đồng yêu cầu sự tỉ mỉ và cẩn trọng, vì phải tiếp xúc với nhiệt độ cao, hiện cũng hiếm người trẻ theo nghề do cực nhọc”, anh Nguyễn Thanh Nhàn cho biết.

Phần đồng phôi là phế liệu thu mua từ các vựa ve chai, giá phế liệu đồng giao động từ 100.000 - 150.000 đồng/kg. Các loại phế liệu đồng được thải ra từ những cơ sở sửa chữa động cơ điện. Thường sau khi đúc thành sản phẩm, khối lượng hao hụt đi 20%. Theo các thợ đúc đồng, phần khuôn đúc là công đoạn quan trọng nhất, ảnh hưởng đến chất lượng và độ tinh xảo của sản phẩm. 

Khuôn đúc đồng được làm bằng đất sét dẻo, được tạo các họa tiết sẵn trên khuôn, đòi hỏi sự khéo léo để tạo ra bề mặt khuôn phải mịn, không tì vết. Khuôn sau đó được đưa vào lò nung, cần kiểm soát được ngọn lửa đều để khuôn không bị “sống” hoặc quá lửa. Sau khi có khuôn, người thợ sẽ rót đồng vào không ngừng tay để sản phẩm không có tì vết hoặc những đường chắp nối. Mỗi mẻ đồng có thể đúc được khoảng 80 -100 sản phẩm chân đèn.

• BẢO TỒN PHÁT HUY GIÁ TRỊ LÀNG NGHỀ

Sản phẩm của làng nghề đúc đồng Phú Lộc không những tiêu thụ trong tỉnh mà còn cung cấp cho các tỉnh, thành khác trên cả nước, trong đó tập trung ở Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận, TP Hồ Chí Minh... ngoài ra còn được xuất khẩu ra nước ngoài. Hiện, trên thị trường có nhiều mẫu mã đẹp và giá rẻ hơn, khiến làng nghề cũng phải cạnh tranh để tiêu thụ sản phẩm, làng nghề dần được mở rộng thành hợp tác xã chuyên sản xuất các sản phẩm đúc bằng đồng.

Ông Nguyễn Văn Nhường - Giám đốc Hợp tác xã Đúc đồng Phú Lộc cho biết, làng nghề phải nâng cao chất lượng cũng như mẫu mã sản phẩm để đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Qua thời gian, khách hàng đã ưa chuộng các sản phẩm của làng nghề, thúc đẩy tiêu thụ, nâng cao giá trị sản phẩm.

Ông Nguyễn Văn Gẩm - Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh trao đổi: Làng nghề đúc đồng truyền thống Phú Lộc không chỉ tạo công ăn việc làm cho nhiều hộ dân tại địa phương mà nay còn trở thành điểm đến tham quan của nhiều du khách trong nước, quốc tế. Để bảo tồn và phát huy giá trị của làng nghề, thời gian tới, huyện tiếp tục đẩy mạnh việc quảng bá cũng như hỗ trợ về vốn để thiết kế những sản phẩm mới phù hợp với thị trường. Đồng thời, nâng cao năng lực sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và bảo vệ cảnh quan, môi trường làng nghề, để từ đó nâng cao giá trị, đặc biệt là bồi dưỡng kiến thức, kinh nghiệm về phát triển du lịch gắn với làng nghề đúc đồng truyền thống Phú Lộc.