Văn hóa là "hồn cốt" của du lịch nông thôn tại Lâm Đồng

Lâm Đồng - miền đất cao nguyên xinh đẹp, không chỉ nổi tiếng bởi khí hậu mát mẻ, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, tài nguyên nhân văn phong phú...; mà còn là kho tàng văn hóa của nhiều dân tộc; nhất là ở các vùng nông thôn, với các phong tục tập quán, ẩm thực, nghề thủ công, văn hoá nghệ thuật... đang được lưu giữ, khiến cho du lịch không chỉ dừng lại ở việc nhìn ngắm, mà còn là trải nghiệm, là sự kết nối du khách với con người và địa phương. Chính vì vậy, văn hóa là yếu tố then chốt, có sức hấp dẫn riêng, thu hút du khách đến với du lịch nông thôn. 

Không gian nhà truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số ở Lạc Dương

• TẠO NÊN SỰ KHÁC BIỆT TRONG TRẢI NGHIỆM 

Không giống những điểm đến du lịch đơn thuần khác, Lâm Đồng hiện nay đang tạo dựng một chiến lược phát triển du lịch đặc biệt, gắn liền với giá trị văn hóa của các cộng đồng dân tộc thiểu số, nhằm phát triển du lịch bền vững, vừa bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống, vừa tạo ra những cơ hội kinh tế cho người dân địa phương. Trong đó, du lịch cộng đồng không chỉ chú trọng đến cảnh quan thiên nhiên mà còn khai thác và bảo tồn các nét văn hóa đặc trưng độc đáo của các dân tộc, như K’Ho, Churu, Mạ, M’Nông, Tày,... giúp du khách có cơ hội tiếp cận, cảm nhận và sống cùng những giá trị văn hóa độc đáo tại địa phương. 

Ở buôn làng người Churu ở thôn Diom A, xã Lạc Xuân (huyện Đơn Dương), những đêm có khách hẹn như rộn ràng hơn. Trước sân nhà truyền thống, nhịp chiêng quyện trong điệu kèn bầu tấu khúc dân vũ Păhgơnăng tưng bừng, mời gọi. Theo Nghệ nhân Ưu tú Ma Bio, có nhiều đoàn khách du lịch muốn sống trong miền văn hóa Churu nên đã gọi đặt trước để được trải nghiệm không gian văn hóa trên vùng đất Nam Tây Nguyên. “Thông qua những lễ hội được phục dựng và đêm lửa trại tại các buôn làng cùng bà con, tôi mới hiểu hơn về các loại nhạc cụ. Như cồng chiêng đối với bà con ở núi rừng Tây Nguyên chính là phương tiện để giao tiếp với thần linh, đất trời, là nhịp cầu gắn kết giữa các thế hệ”, du khách Lê Thị Thanh đến từ TP Hồ Chí Minh chia sẻ. 

Nghệ nhân Ka Ệp (thôn Duệ, xã Đinh Lạc, huyện Di Linh) đều dành những lúc rảnh rỗi để “truyền nghề” cho mọi người, với mong muốn “Du khách đến tham quan làng nghề đan lát của thôn chúng tôi được trực tiếp trải nghiệm quy trình tạo ra những sản phẩm thủ công từ tre, nứa, như gùi, rổ, rá, nia, nong...”. Nghề đan lát là nghề thủ công lâu đời của người Mạ, Churu, K’Ho. Những năm qua, các mô hình làng nghề kết hợp du lịch tại các vùng nông thôn không những giúp người dân bảo tồn và phát triển nghề thủ công truyền thống của mình, tăng thu nhập; mà còn tạo nên sản phẩm du lịch độc đáo để giới thiệu đến du khách. Đến thôn Duệ, du khách sẽ được các nghệ nhân địa phương hướng dẫn tỉ mỉ từ việc chọn nguyên liệu, cắt tỉa, đến việc đan lát và hoàn thiện sản phẩm. Những chiếc rổ, thúng, giỏ đan lát là vật dụng thiết yếu trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, không chỉ đẹp về hình thức mà còn chứa đựng sự tỉ mỉ, khéo léo, cầu kỳ trong từng sợi chỉ, từng đường đan..., là một trải nghiệm thú vị cho du khách.

Để có thể phục vụ khách du lịch, dù là biểu diễn âm nhạc, cồng chiêng như ở thôn Diom A, hay hướng dẫn du khách thực hành nghề thủ công truyền thống, các nghệ nhân, diễn viên, bà con ở các vùng nông thôn luôn phải tìm hiểu, học hỏi, tập luyện, biểu diễn thường xuyên... Chính các hoạt động này đã góp phần gìn giữ văn hóa truyền thống, chắp cánh cho du lịch, giúp đời sống kinh tế - xã hội của người dân phát triển hơn, tạo nên những mô hình du lịch nông thôn hiệu quả, tạo nên những giá trị văn hóa đặc trưng của du lịch nông thôn so với các loại hình du lịch khác; cũng như những trải nghiệm khác biệt khi du khách được hòa mình vào cuộc sống của người dân địa phương. 

Nghệ nhân Ka Ệp hướng dẫn bà con thôn Duệ đan gùi và các vật dụng bằng tre, nứa...

• LÀ ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN DU LỊCH 

Du lịch nông thôn ở Lâm Đồng không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn không gian văn hóa cồng chiêng hay các nghề thủ công truyền thống. Tỉnh đang nỗ lực xây dựng và phát triển những không gian văn hóa, nơi có các ngôi làng truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ, cùng với nhiều công trình phục dựng văn hóa đặc trưng của các dân tộc bản địa, như Mô hình Làng Văn hoá dân tộc Churu (Đơn Dương), Làng Văn hoá M’Nông (xã Đạ Tông, huyện Đam Rông), Làng Văn hóa truyền thống dân tộc K'Ho tại thôn Đưng K'si (xã Đạ Chais, huyện Lạc Dương)... Các khu bảo tồn và làng văn hóa không chỉ giúp giữ gìn di sản của cha ông, mà còn là cơ hội để người dân bản địa kết nối với du khách, chia sẻ câu chuyện của mình, và tạo dựng những giá trị tinh thần lâu dài. 

Theo ông Chu Văn - Giám đốc Công ty Du lịch trải nghiệm Đơn Dương Xanh: Việc gắn kết hoạt động bảo tàng với phát triển du lịch là một hướng đi mới, một mặt mang đến cho du khách những trải nghiệm, khám phá văn hóa thú vị; mặt khác, là cơ hội để gìn giữ, phát huy giá trị, bản sắc văn hóa riêng góp phần tạo nên tài nguyên cho ngành Du lịch, đặc biệt là du lịch nông thôn đang rất phát triển.... giúp du khách khi đến các vùng nông thôn không chỉ tham quan mà còn có cơ hội hiểu sâu hơn về đời sống văn hoá, phong tục tập quán của người dân địa phương...

Phát triển du lịch nông thôn không thể bỏ qua yếu tố văn hóa, vì đây là động lực cho việc bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống. Khi văn hóa trở thành một nguồn lực kinh tế, người dân sẽ có ý thức hơn trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị đó. Du lịch dựa trên văn hóa là một hình thức du lịch bền vững, mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa phương, đồng thời bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa. Văn hóa cũng chính là cầu nối giúp du khách kết nối với cộng đồng, hiểu hơn về cuộc sống và con người nơi đây. Những mô hình du lịch cộng đồng gắn liền với bảo tồn, phục dựng văn hóa chính là yếu tố then chốt giúp phát triển du lịch bền vững, vừa đem lại giá trị kinh tế cho cộng đồng địa phương; vừa góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc, để mỗi chuyến đi của du khách đều trở thành một trải nghiệm không thể quên trong hành trình khám phá bản sắc vùng, miền.