Quần thể Angkor nằm lọt trong vùng rừng núi rộng lớn được xây dựng khoảng từ đầu thế kỷ thứ 12 đến thế kỷ 15 với hơn 100 ngôi đền bằng đá cho thấy được phần nào về sự thịnh trị và bàn tay tài hoa của người Khmer dưới thời đế quốc Khmer cổ.
Nhìn trên bản đồ đất nước Campuchia chỉ thấy đồng bằng châu thổ rộng mênh mông. Có lẽ vì thế nên nhiều người ví xứ sở chùa tháp Campuchia như một chiếc đĩa khổng lồ mà trong đó đáy chiếc đĩa là Biển Hồ lênh đênh sóng nước chảy xuôi ra biển. Các dải đất đồng bằng bao quanh và gờ đĩa là những cánh rừng nguyên sơ hoang dã nằm che chắn phương Bắc đất nước này. Cũng như bao triều đại thời trung cổ phía Bắc luôn là nơi dựng lên nghiệp đế, định đô của nhiều quốc gia xa xưa. Campuchia có cả một kinh đô (Ang kor) với quần thể đền đài kỳ bí, nghệ thuật kiến trúc tuyệt kỹ được xếp hạng một trong bảy kỳ quan thế giới.
 |
| Đền Angkor Wat - tuyệt kỹ nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc |
Tuyệt đỉnh kiến trúc Angkor Wat
Theo quốc lộ 6 từ tỉnh Svay Rieng ngược lên phương Bắc, đi trọn một ngày đường bằng ô tô, chúng tôi mới tới tỉnh lỵ Siem Riep mà theo cô hướng dẫn viên người Campuchia Rady, tiếng Khmer có nghĩa là vùng đất Xiêm bại trận. Suốt hành trình hơn 500 km đó, đôi bên đường chỉ thấy những nông trại gia súc, đồng lúa hoang khô do chưa vào vụ, những hồ nước ngọt rộng lớn mà chẳng thấy một cánh rừng xanh màu đại ngàn. Phải đến khi trạm vào hoang sơ núi rừng đại ngàn cổ thụ, ngự trên đó là những đền tháp uy nghiêm, huyền bí chúng tôi mới chắc mẩm đang thả những bước chân trên “Kinh đô đền chùa” - Angkor Wat, thủ đô của đế chế Khmer hùng mạnh cổ xưa.
[links(right)]Quần thể Angkor nằm lọt trong vùng rừng núi rộng lớn được xây dựng khoảng từ đầu thế kỷ thứ 12 đến thế kỷ 15 với hơn 100 ngôi đền bằng đá cho thấy được phần nào về sự thịnh trị và bàn tay tài hoa của người Khmer dưới thời đế quốc Khmer cổ. Quần thể di tích Angkor rộng khoảng 420km2, cách Phnom Penh hơn 300 km về hướng bắc, từng bị lãng quên bởi rêu phong, rừng già che phủ trong nhiều thế kỷ khi nhà nước phong kiến Campuchia dời đô về Phnom Penh. Cho tới năm 1860 mới được khám phá bởi nhà tự nhiên học và thám hiểm người Pháp Herri Mouhot và được giữ nguyên vẹn như ngày nay. Nổi bật nhất quần thể Angkor phải kể đến các kiến trúc chứa đựng đầy tính nghệ thuật kiến trúc, sự nghiêng cẩn tín ngưỡng và như một “thư viện” về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng, đời sống sinh hoạt xa xưa của người Khmer được tác trên những công trình kiến trúc: Angkor Wat, Angkor Thom hay đền Bayon và Taprom. Không ít người phải thốt lên rằng, quần thể Angkor thể hiện sự sáng tạo phi phàm của con người.
Trong các đền ở đây, Angkor Wat là đền lớn nhất nằm trong quần thể Angkor, là di tích quan trọng bậc nhất ở Campuchia và được xem là tuyệt đỉnh nghệ thuật và kiến trúc Khmer mà người Việt còn gọi Angkor Wat là đền Đế Thiên. Được xây dựng dưới thời vua Suryavarman, Angkor Wat là nơi thờ vị thần Vishnu của Ấn Độ Giáo tại quần thể Angkor - địa điểm của các thủ đô của đế quốc Khmer. Xung quanh đền thờ được bao bọc bởi các hào sâu, hồ nước, rừng cây nguyên sinh. Đường vào chính diện đền Angkor Wat bằng chiếc cầu đá dài bắc qua hào nước, được trạm khắc những hình rắn vươn cao. Đền Angkor Wat hình chữ nhật, dài 1.500m, rộng 190m làm bằng những tảng đá khối, cao 4 tầng, càng lên cao càng thu nhỏ lại theo hình tháp, người ta nói hình dạng này mô phỏng hình ảnh của “Núi vũ trụ Meru” (Mount Meru) của người Ấn Độ. Trên những hành lang, trần phòng thể hiện nghệ thuật chạm khắc điêu luyện và mang đậm dấu ấn của người Khmer với những bức phù điêu nhiều màu sắc, sinh động, tái hiện những hình ảnh trong sử thi Ấn Độ, họa tiết các trận chiến chinh xưa cũ, hình dáng các vũ nữ Apsara đủ mọi tư thế. Chỉ riêng những bức điêu khắc về vũ nữ Apsara đã có tới 1.700 bức với đủ sắc thái, hình thù sinh động, mềm mại tuyệt đẹp. Với chu vi gần 6km, diện tích khoảng 200ha, với 5 tháp khổng lồ, lớn nhất thế giới, tháp chính cao 65m, Angkor Wat thật sự thể hiện được tất cả những nét nghệ thuật trong kiến trúc, chạm khắc và thể hiện được cả đời sống tâm linh của người Khmer cổ đại còn được duy trì đến ngày nay.
Nụ cười bí ẩn Bayon
Ít nhất khi tới quần thể Angkor, sau Angkor Wat, phải tới Angkor Thom. Đền Bayon là trung tâm của thành phố Angkor Thom với bốn mặt tạc tượng mỉm cười huyền bí. Phải mất một thời gian nghiên cứu lâu năm sau này qua các bia ký còn sót lại mới biết được tượng mặt người huyền bí trên các tháp của Bayon là biểu tượng cho vua Jayavarman VII hay Quan Thế Âm. Angkor Thom được Jayavarvan II xây dựng sau Angkor Wat gần 100 năm. Đặc biệt ở Bayon so với các nơi khác là sự hiện diện vượt trội ảnh hưởng Phật giáo so với các đền điện khác ở Angkor.
 |
| Tượng bốn mặt. Ảnh MPK |
Từ xưa đến nay Angkor Thom có ấn tượng trước du khách đến thăm không kém sức mạnh huyền bí của Angkor Wat. Giữa những tảng đá lớn nằm ngổn ngang ở Bayon, nhìn lên khắp nơi mọi hướng lúc nào ta cũng thấy tượng người mỉm cười huyền bí trên các tháp cao, ngay trước mặt như muốn nói rằng Người biết tất cả mọi đều trên thế giới này.
Có tổng cộng 256 gương mặt đá trên 54 tháp như thế nhìn ra bốn hướng, trên cao, dưới thấp ở các đỉnh tháp. Tại các bệ đá làm nền chung quanh tháp Bayon ở tầng một là các điêu khắc tuyệt tác, những bức tranh phù điêu mô tả rất sống động cảnh diễu hành của vua và hoàng gia, trận thủy chiến giữa hay cảnh buôn bán, sinh hoạt.
Trong số hằng trăm ngôi đền nơi quần thể Angkor, Bayon khiến cho các nhà khảo cổ thắc mắc nhiều nhất, hiện vẫn bao trùm nhiều bí ẩn mà lời giải đáp vẫn đang còn gây tranh cãi, đấy cũng chính là nụ cưới bí ẩn Bayon. Nhưng dẫu sao với quần thể Angkor, mà nổi trội đó là Angkor Wat và Angkor Thom chất chứa đầy sự mê hoặc, quyến rũ và kỳ bí, biểu hiện một thời thịnh trị, phát triển các mặt kinh tế, khoa học, văn hóa cổ xưa của đế chế Khmer giờ trở thành kỳ quan thế giới mà Rady - hướng dẫn viên tự hào cho rằng nơi đây từng là đế chế hùng mạnh nằm giữa India (Ấn Độ và China (Trung Hoa) khi ấy gọi là vùng đất Indochina.
Xuân Trung - Hải Yến - Tuấn Linh
