Như đi trong phim

Đó là cách bộc lộ sự ngạc nhiên thú vị của ký giả người Mỹ Same Weuner về đô thị cổ Hội An trên một số gần đây của tạp chí Conde Nast Traveler. Cũng trong thời điểm trên, bạn đọc của ấn phẩm chuyên về du lịch hàng đầu thế giới này đã bình chọn thành phố bên bờ sông Hoài là điểm du lịch được yêu thích thứ hai ở châu Á. Xếp vị trí thứ nhất là cố đô Kyoto, Nhật Bản…

Lung linh đêm phố cổ Hội An (Quảng Nam) - Ảnh: THANH LỘC

Khảo sát thường niên của Conde Nast Traveler được xem là khảo sát danh giá nhất của ngành công nghiệp du lịch toàn cầu. Ý kiến của bạn đọc đã được Same Weuter tổng thuật: “Du khách yêu mến những ngôi nhà đầy màu sắc và những dinh thự cổ kính, chúng tạo cho họ cảm giác như đang đi trong phim…”. Thời hiện đại, khi mà đời sống có những biến động mới mẻ đến choáng ngợp thì trở về với những giá trị xưa cũ, được sống trong không gian hoài niệm, thả trí tưởng tượng về những thời đã qua cho mọi người cảm giác thú vị. Hội An đã phần nào đáp ứng được nhu cầu của khách thưởng lãm. Giá trị ấy được người phố Hội tạo dựng bằng một thương hiệu du lịch nổi tiếng, nhưng trước hết, lịch sử của đô thị vốn là thương cảng quốc tế từ hàng trăm năm trước được giữ lại hiện trạng khá nguyên vẹn mới chính là sức hấp dẫn không thể cưỡng nổi…

Lịch sử đã chọn vùng đất bên cửa biển Đại Chiêm làm nơi đón làn gió ngoại vào Việt Nam từ sớm. 500 năm trước, Hội An từng là một thương cảng sầm uất bậc nhất xứ Đàng Trong. Thương thuyền Á - Âu vào ra tấp nập, các dịch vụ giao thương sôi động trên con đường tơ lụa của hải trình xuyên Á. Năm 1535, thuyền trưởng Antonie de Farie của tàu Albuquenque Bồ Đào Nha ghé vào vùng duyên hải này và thấy: “Một thành phố có tường bao quanh gần 10.000 nóc nhà, có 40 thuyền buồm lớn, đến hai hay ba cầu tàu và xung quanh có khoảng 2.000 thuyền buồm với nhiều kích thước khác nhau”. Antonie chưa phải là lớp thương nhân phương Tây đầu tiên đến Hội An để mua tổ yến, trầm hương, vải lụa, tơ, gỗ, quế, đường... và trao đổi sành sứ, bạc thoi, diêm sinh, lưu huỳnh, chì, kẽm, vải nỉ... Trước đó, người Hà Lan đã có hiệp định buôn bán với chúa Nguyễn qua thương cảng Hội An. Pháp, Anh cũng đặt các văn phòng, mở các thương điếm để quản lý hoạt động ngoại thương ở cửa biển này. Dấu ấn rõ nét nhất tại cảng thị Hội An là của thương nhân Trung Quốc và Nhật Bản. Ghi chép của C.Borri năm 1618: “Chúa Nguyễn đã cho phép người Trung Quốc và Nhật Bản làm nhà cửa theo tỷ lệ với số người của họ để dựng lên một đô thị. Đô thị này gọi là Faifo và nó khá lớn. Chúng ta có thể nói có hai thành phố, một của Trung Quốc, một của Nhật Bản. Họ sống riêng biệt, đặt quan cai trị riêng và theo phong tục tập quán của mỗi nước”. Đó là kết quả của chính sách mở mà chúa Nguyễn đã áp dụng tại cảng thị Hội An. Quá khứ ấy đã tạo nên một Hội An - vùng đất của hội nhập, giao thoa…

Hội An là kết quả một thời gặp gỡ của các nền văn hóa Đông - Tây. Có thể thấy ở đô thị này hình bóng của người Bồ Đào Nha, Anh, Pháp, Hà Lan, Trung Hoa, Nhật Bản… qua sự hiện diện của các công trình kiến trúc, những sắc màu văn hóa, những làng nghề. Trên hai cây số vuông của khu phố cổ, bắt gặp biết bao hình ảnh bến cảng, cầu, đình, chùa, nhà thờ, hội quán, lăng mộ, phố xá, các chứng tích văn hóa Việt, Chăm cùng Trung Hoa, Nhật Bản và phương Tây. Lịch sử đã tạo cho Hội An một bản sắc đô thị đặc biệt. Bản sắc ấy đã cho du khách của thời hiện đại cái cảm giác “như đi trong phim” và cho họ sự thân thuộc, sẻ chia ngay trên miền đất tưởng chỉ ghé qua. Hội An tự tin trên hành trình phát triển bằng một gương mặt cũ và phong cách mới. Phố Hội thu hút du khách bởi sự bình thản cố hữu, bởi rêu phong, u hoài như ẩn chứa những trầm tích, những thông điệp xa xăm. Người khám phá sẽ ngập chìm trong vô vàn trạng thái cảm xúc vừa lạ vừa quen khi xuôi ngược dọc ngang phố cổ. Đối diện với đô thị cổ là đang tự cởi mở tâm hồn để đối thoại với đa chiều biểu hiện của các nền văn hóa cổ - kim, đông - tây. Đến với phố Hội, khách muôn phương được níu giữ những khoảnh khắc nhân văn từ thời quá vãng. Cùng đó, hình ảnh sống động của cư dân thành phố đang tích cực đón làn gió mới với đường nét hiện đại và cởi mở. Cơ duyên gặp gỡ từ lịch sử đã giúp Hội An tinh thần hội nhập không xơ cứng cơ học mà hết sức tự nhiên…

Hình ảnh đặc trưng của Hội An chính là mật độ đông đảo du khách nước ngoài mỗi ngày trên phố. Họ chủ động tham gia vào các hoạt động văn hóa, dân sinh của người địa phương. Không ít khách từng đến và trở lại nhiều lần. Có người không cưỡng nổi tình yêu thành phố bên bờ sông Hoài đã ở lại làm công dân của phố. Ông bạn Jean Cabane người Pháp là một ví dụ. Sinh năm 1949, Jeane đến du lịch năm 2005 và “ở lì” với Hội An, sau khi mở phòng tranh mang tên Ami trên đường Nguyễn Thái Học. Hàng xóm của ông họa sĩ người Pháp là doanh nhân người Ý tên Ladovico, người có quán cà phê bên cạnh Chùa Cầu và một câu lạc bộ lặn biển ở dưới Cửa Đại. Một người Pháp và một người Ý sinh hoạt chung một “tổ dân phố” ở thành phố nhỏ cấp huyện Việt Nam. Họ đến làm khách trong cảm giác “như đi trong phim” và ở lại để tận hưởng những cung bậc cảm xúc thú vị của phố cổ. Thế mới biết, Hội An hấp dẫn đến mức nào.

Người phố Hội nhận thức được giá trị của quê hương mình - di sản văn hóa thế giới. Họ cũng tiếp nhận tiến trình hội nhập một cách tự nhiên như lịch sử vốn dĩ kiến tạo. Bởi vậy, khách du lịch quốc tế đến Hội An ít khi va phải những “cú sốc văn hóa” như ở nhiều nơi khác. Chính quyền và người dân ở đây đều hiểu rằng, du khách không chỉ là người ghé qua “thăm chơi” mà họ chính là “ân nhân”. Vì vậy, khách được đón tiếp bằng tất cả tấm lòng chứ không theo kiểu “ăn xổi, ở thì” thường thấy. Làm du lịch ở Hội An, người dân là chủ thể. Khi quyền lợi của họ không mâu thuẫn mà gắn kết hữu cơ với lợi ích chung, khi niềm tự hào về quê hương đồng hành với một đời sống ngày càng được cải thiện thì người dân chính là người bảo vệ “thương hiệu”…

Không phải ngẫu nhiên mà Hội An đã nhận được rất nhiều ưu ái từ các tổ chức, các hãng lữ hành, các tạp chí du lịch hàng đầu thế giới. Chỉ riêng 2013 - 2014, đô thị nhỏ bên bờ sông Hoài đã nhận được nhiều danh hiệu mà nhiều điểm đến ao ước. Giữa năm 2013, Hội An lọt vào top 25 điểm đến yêu thích nhất châu Á, được nhận giải thưởng Asia Destination Awards của trang web du lịch lớn nhất thế giới TripAdvisor. Sau mấy tháng, bạn đọc của tạp chí Conde Nast Traveler lại bình chọn đô thị này là điểm đến yêu thích thứ hai châu Á. Mới đây, tổ chức Định cư con người Liên hợp quốc tại châu Á (UN Habitat) đã trao cho Hội An danh hiệu thành phố cảnh quan. Hội An vinh dự nhận được bình chọn này bởi đạt những tiêu chí như sự phát triển đô thị bền vững gắn với cuộc sống của con người với cây xanh, không khí trong lành không bị ô nhiễm và đảm bảo tốt nhất cho sự an cư của người dân…

Mọi nỗ lực của Hội An đều hướng đến mục đích giữ gìn tốt nhất quần thể kiến trúc đô thị cổ, cơ sở đầu tiên để phát triển ngành dịch vụ du lịch mang đậm bản sắc văn hóa địa phương. Bảo tồn không gian hoài niệm, giữ mãi cảm giác “như đi trong phim” cho du khách. Điều quyết định, chính là đảm bảo môi trường phát triển và an sinh cho người dân, chủ nhân của thương hiệu. Nếu người dân buông bỏ ý thức, trách nhiệm, có dấu hiệu thực dụng, tiêu cực trong kinh doanh du lịch thì mọi sự nỗ lực đều dẫn đến phá sản.

UÔNG THÁI BIỂU