"Con trai à, có hai khách đi lạc, không biết có phải khách con dẫn hay không. Thôi ba cứ dẫn họ tới chỗ con rồi con tìm đoàn giúp họ nhé" - đó là lời nói của ông Ya Đinh (50 tuổi) ở xứ Tà Năng, Đức Trọng nói với cậu con trai của mình Ya Tha làm nghề hướng dẫn viên du lịch.
“Con trai à, có hai khách đi lạc, không biết có phải khách con dẫn hay không. Thôi ba cứ dẫn họ tới chỗ con rồi con tìm đoàn giúp họ nhé” - đó là lời nói của ông Ya Đinh (50 tuổi) ở xứ Tà Năng, Đức Trọng nói với cậu con trai của mình Ya Tha làm nghề hướng dẫn viên du lịch.
Những người thợ săn…
 |
| Ya Tha trong một lần dẫn khách đi trekking. Ảnh: N.N |
Còn Ya Tha (25 tuổi) ngay từ lúc 12 tuổi đã nhiều lần theo chân ba vào rừng đặt bẫy. 18 tuổi đã tự làm được bẫy và vào rừng một mình, bởi thế mà Ya Tha nắm chắc rừng Tà Năng như lòng bàn tay. Đường tới thác Bay, thác Sương Mù hay cả đường qua vùng rừng Cha Rum của Bình Thuận đều có dấu chân của Ya Tha và cả nhiều bạn khác cũng làm nghề đặt bẫy thú.
Ngoài đặt bẫy thú những người đàn ông ở nơi này còn lựa chọn thêm một công việc nữa, rất nguy hiểm và vất vả là chở gỗ thuê cho lâm tặc bằng xe máy. “Một ngày chịu khó chở nhiều chuyến có khi thu được cả tiền triệu. Bởi thế rất nhiều người làm, đặc biệt là thanh niên trẻ. Thu nhập cao cũng đi liền với nguy hiểm rình rập. Có lẽ bất cứ ai làm nghề này đều không tránh khỏi bị bốc đầu xe khi lao xuống dốc, đứt dây néo gỗ bung ra đè vào chân, té xe gãy tay chân...” - Ya Thuân, một người làm hướng dẫn ở khu vực này, nói. Dọc con đường mòn đi theo tuyến Tà Năng - Phan Dũng sẽ dễ dàng thấy chi chít những vết bánh xe hằn sâu bởi sức nặng của gỗ. Có lẽ những tay đua xe địa hình khó mà so được với những con người này. Họ chạy những chiếc xe gần như trơn trụi, chở gỗ đi trên những con đường nhỏ xíu như sợi chỉ giữa rừng. Mặc cho hiểm nguy luôn rình rập, nhưng vì mưu sinh người Tà Năng vẫn phải nhìn thẳng và nổ máy.
Còn với riêng Ya Tha, cái chết của cậu em họ Ya Hoạt năm 2015 khi đi chở gỗ bị lật xe đã đầy ám ảnh. Để rồi Ya Tha dừng lại, không còn làm nghề chở gỗ thuê, cũng không đi đặt bẫy thú rừng. Ya Tha vẫn sống và gắn bó với rừng nhưng thông qua việc làm hướng dẫn du lịch.
… Làm hướng dẫn viên của rừng
 |
| Trên đường đi Ya Tha đang giải thích với mọi người về cây rừng. Ảnh: N.N |
“Ở khu vực hai xã Tà Năng và Ninh Loan có khoảng 5 người là người dân tộc thiểu số làm nghề dẫn khách đi trekking. Mỗi ngày thu được từ 500 ngàn đến 1 triệu đồng tùy lượng khách. Thu nhập vậy cao hơn nhiều so với việc đặt bẫy và cũng tương đương với nghề chở gỗ lậu thuê. Làm vậy an toàn hơn và lại còn bảo vệ được rừng” - Ya Tha nói.
Cái bảo vệ rừng mà Ya Tha nói tới bắt đầu từ việc nhiều người không còn làm nghề chở gỗ lậu thuê hay đặt thú. Nhận lời dẫn khách, nhưng để đón khách từ ngoài ngã ba Ta Hine vào Tà Năng, Ya Tha và những người hướng dẫn khác đã liên hệ những người có xe ô tô chở gỗ trước đây để chở khách. Anh Vũ Đình Cường - người thường xuyên chở khách vào Tà Năng nói: “Hiện ở khu vực này có khoảng 15 người chuyên chở khách từ ngã ba Ta Hine vào Tà Năng đi trekking và ngược lại. Tất cả trong số họ đều là những người từng chở gỗ lậu thuê từ các vùng rừng của Bình Thuận như Cha Răng Ho, Ma Bó, Cha Rum... ra Đức Trọng. Nhưng nay chúng tôi chuyển qua chở khách là chủ yếu”.
Trực tiếp tham gia một nhóm đi trekking ở khu vực Tà Năng - Phan Dũng do Ya Tha hướng dẫn chúng tôi đã hiểu thêm về nguồn gốc, ý nghĩa tên gọi của những đồi Cọp, suối Cọp, thác Bay, thác Sương Mù... Được biết về những loại rau rừng hái trên đường đi, công dụng của nhiều loại cây rừng...
Chưa từng qua bất kỳ một lớp đào tạo nào, song những hướng dẫn viên như Ya Tha vẫn hoàn thành nhiệm vụ này thật xuất sắc và ấn tượng. Mang trên vai nào túi ngủ, lều, đồ ăn cho cả nhóm nhưng bước chân của Ya Tha cứ thoăn thoắt. Bởi “Em đang dẫn mọi người đi trên quê hương mình bằng kinh nghiệm đi rừng đã ăn sâu trong máu thịt” - Ya Tha nói.
 |
| Ya Tha chặt cây dẻ nhỏ cho mọi người làm gậy băng rừng. Ảnh: N.N |
Anh K’ Vâng, một người làm du lịch và thường xuyên kết nối khách với những người hướng dẫn ở khu vực Tà Năng như Ya Tha nói: “Mình từng làm hướng dẫn viên ở Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà, cũng đi rừng nhiều, song với vùng Tà Năng mình không thể hiểu nhiều bằng những người bản địa như Ya Tha. Họ quá hiểu rừng, chỉ nghe tiếng gió thôi cũng đoán chính xác diễn biến của thời tiết”.
Ra khỏi rừng ba lô của những người hướng dẫn vẫn nặng bởi họ mang về rác nhặt từ cả hành trình. “Không lấy gì của rừng ngoài những bức ảnh và không để lại gì ngoài những dấu chân” - Ya Tha nói.
NGỌC NGÀ
