Nếu có 2 ngày ở Ðơn Dương - huyện nông thôn mới đầu tiên khu vực Tây Nguyên và là vùng trọng điểm nông nghiệp lớn nhất tỉnh Lâm Ðồng, bạn chắc nghĩ sẽ chỉ là cuộc dạo chơi, lang thang từ vườn rau này đến nông trại hoa khác? Nhầm! Bạn sẽ không tìm được một hành trình nào độc đáo hơn ở các vùng nông thôn như Ðơn Dương, nơi mà rau và hoa chỉ là tô điểm cho một chuyến du lịch vô cùng thú vị.
Với diện tích sản xuất rau thương phẩm và chăn nuôi lên đến 24 ngàn ha (chiếm hơn 39% diện tích toàn huyện), với 80% diện tích ứng dụng công nghệ cao. Đơn Dương là điểm đóng chân của nhiều công ty lớn như Dalat Hasfarm, Vinamilk, Dalat Milk... rộng hàng trăm hecta. Bạn sẽ choáng ngợp với những cánh đồng cỏ rộng mênh mông, những cánh đồng hoa tam giác mạch, hoa hướng dương, hoa cúc... Trong đó, có trang trại Organic của Vinamilk - trang trại hữu cơ đầu tiên của Việt Nam.
Đơn Dương có khoảng 30% dân số là đồng bào các dân tộc thiểu số gốc Tây Nguyên (Chu Ru, Kơ Ho...), nên còn lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống bản địa, đặc biệt là cồng chiêng... Hằng năm, bà con các xã, thị trấn trong huyện đều tổ chức ngày hội các dân tộc, cùng nhau quây quần hát múa và lưu truyền những giá trị đặc sắc của dân tộc mình.
Trong các buôn làng, ngoài canh tác trên nương rẫy, vườn tược để bảo đảm cuộc sống, bà con vẫn còn giữ được nhiều nghề truyền thống, như làm gốm, làm nhẫn bạc, làm rượu cần, làm bánh tráng. Trong đó, nghề là nhẫn bạc của ông Ya Tuất ở thôn Hawai, xã Tu Tra rất phát triển với kỹ thuật hoàn toàn thủ công và có một không hai.
Buổi tối ở Đơn Dương sẽ rất nhàm chán nếu bạn chỉ đi tìm các quán nhậu hay quán karaoke; nhưng sẽ cực kỳ vui nhộn và thú vị với ẩm thực của các dân tộc gốc Tây Nguyên, quây quần bên đống lửa, hát và múa cùng các chàng trai, cô gái của buôn làng; học đánh cồng chiêng hay trống với các nghệ nhân...
Đơn Dương cũng là vùng đất của nhiều công trình kiến trúc tôn giáo, như nhà thờ đá Diom, nhà thờ Ka Đơn, chùa Giác Nguyên... Trong đó, nhà thờ Ka Đơn độc đáo mang bản sắc dân tộc Chu Ru với 3 loại vật liệu chính là gỗ, đá và kính được giải nhì kiến trúc thánh và giải nhì công trình kiến trúc thánh quốc tế. Tại nhà thờ Ka Đơn còn có nhà văn hóa Chu Ru, tái hiện đa dạng đời sống, sinh hoạt... của người Chu Ru với hàng ngàn mẫu vật được sưu tầm và lưu giữ.
Thâm nhập vào cuộc sống thường nhật của người Đơn Dương, bạn muốn làm người nông dân trên đồng ruộng chăm bón rau hoa, hay đùa nghịch với đất để làm ra những sản phẩm gốm ngộ nghĩnh, hay chỉ là tìm kiếm và thưởng thức các món ăn dân dã nhưng không cưỡng được như món bánh tráng mắm ruốc này...?
Hai ngày du lịch ở Đơn Dương, bạn sẽ thấy thời gian sao ngắn quá. Nhưng, 2 ngày sôi động và cuốn hút bạn vừa trải qua chỉ là một phần trên đoạn đường rộng và liền mạch dễ đi. Còn bao con thác, dòng suối, khu rừng nguyên sinh, hồ nước, buôn làng bạn chưa kịp đặt chân đến? Và còn tình cảm của người Đơn Dương? Chắc chắn sẽ thôi thúc bạn quay trở lại!