Khám phá di tích nghệ thuật kiến trúc hơn 3 thế kỷ

Trong dòng người du xuân tâm linh ở vùng đất kinh thành Ðồ Bàn xưa, tôi trở lại khu di tích kiến trúc chùa Thập Tháp hơn ba thế kỷ, thong dong giữa một vùng sơn thủy hữu tình...

Khu chánh điện chùa Thập Tháp. Ảnh: V.V

Vùng đất kinh thành Đồ Bàn quê tôi trước đây nằm trên địa giới huyện An Nhơn, nay là thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Từ huyện quê lên thị xã với tốc độ đô thị hóa nhà cao tầng, biệt thự, đường giao thông và các cơ sở hạ tầng khác ở khu dân cư, nhưng An Nhơn vẫn luôn đặc biệt chú trọng bảo tồn những công trình giá trị kiến trúc xưa bên cạnh việc tôn tạo, mở rộng công trình kiến trúc mới. Vào mùa xuân hàng năm nói riêng, bốn mùa quanh năm nói chung, những ngôi chùa cổ kính thu hút ngày càng nhiều khách du lịch khắp nơi đến ngoạn cảnh, ngưỡng vọng. Trong đó tiêu biểu như di tích kiến trúc chùa Thập Tháp, tọa lạc địa phận phường Nhơn Thành của thị xã An Nhơn này.

“Chùa Thập Tháp, Di tích kiến trúc nghệ thuật thế kỷ 19 được Bộ Văn hóa công nhận xếp hạng Di tích Quốc gia, ngày 01/01/1990. Cấm mọi hành vi xâm phạm Di tích”, tấm bia đá dựng ngay đầu đường vào khu di tích chùa Thập Tháp nhắc nhớ mọi người nâng cao ý thức bảo vệ công trình kiến trúc nghệ thuật đã trải qua hơn 3 thế kỷ thăng trầm của lịch sử. Trước khi bước vào cổng chùa vãng cảnh xuân, du khách thường dừng lại bên hồ sen rộng 500 m ² chụp hình lưu niệm, đón nhận làn hơi nước mát rượi, cầu mong một năm mới an bình viên mãn. Một khách xuân là người sinh ra lớn lên và định cư trên đất Đồ Bàn An Nhơn, Bình Định cho biết, hồ sen vào xuân đâm chồi nẩy lộc, phát triển mới những phiến lá xanh nổi dập dềnh trên mặt hồ. Đợi đến hè sang, sen nở bung những đài hoa màu hồng, trắng, xanh, hương thơm thuần khiết lan tỏa khắp không gian rộng lớn của ngôi chùa.

Du xuân vào chùa Thập Tháp qua cánh cổng bề thế bên hồ sen, du khách nhìn về hướng đông thu vào tầm mắt dãy núi Thiên Đỉnh Sơn nhấp nhô phía chân trời. Hướng tây là một nhánh sông Kôn Bình Định bình yên chảy xuôi về biển. Hướng Nam hiện lên bầu trời ngọn tháp Cánh Tiên và đến gần đó chạm tay vào những bức thông điệp thời gian từ mảnh ghép thành quách, đền đài, phù điêu…của thành Đồ Bàn “phát lộ” từ lòng đất trầm tích.

“Trải qua lịch sử hơn 300 năm với 15 vị hòa thượng thuộc 9 đời trụ trì, chùa Thập Tháp đã trở thành một công trình kiến trúc Phật giáo có quy mô bề thế. Chùa được xây dựng trên một khu đất hình mai rùa có chu vi gần 1 km. Chùa được bao quanh bằng lớp tường mới xây dựng lại. Tam Quan với hai trụ cao và to, trên đỉnh đắp tượng sư tử, hai mặt trong ngoài có đề đôi câu đối. Chùa Thập Tháp có kiến trúc kiểu chữ Khẩu, bao gồm 4 khu vực chính: Khu chính điện có diện tích khoảng 400m ², khu phương trượng khoảng 130 m ², khu tây đường khoảng 120m ², và khu đông đường khoảng 150 m ², được nối với nhau bằng một sân rộng có trồng nhiều cây cảnh...”, một tài liệu cho biết.

Theo đó, tên chùa Thập Tháp khai sinh từ năm 1683 do vị thiền sư đầu tiên là Nguyễn Thiều dùng vật liệu gạch, đá của 10 ngôi tháp Chàm ngã đổ tự nhiên để xây dựng tại chỗ. Những vị thiền sư kế tục sau đó tu bổ thành một quần thể kiến trúc hoàn chỉnh vào đầu thế kỷ 20. Xuân này bước vào những năm cuối của thập niên thứ 2 thuộc thế kỷ 21, bên những cội sứ vươn cành nở hoa trắng tinh là những hàng mái ngói thâm nâu, lợp theo kiến trúc âm dương giao hòa. Trên đỉnh mái ngói được chiêm ngưỡng hình viên ngọc châu khổng lồ đặt chính giữa song long đối diện.

Dâng hương lễ Phật trước chánh điện chùa Thập Tháp, nguyện cầu an lạc năm mới, “du khách tôi” thong thả dưới bóng xanh hàng tre, tùng dương, ngập đầy muôn sắc hoa cúc, vạn thọ, mai vàng, mai tứ quý, thược dược..., ngồi nghỉ chân bên khu vườn 24 bảo tháp cổ kính nhiều tầng khác nhau, xây dựng trong các thời điểm của thế kỷ 19 và thế kỷ 20. Tất cả đã nhuộm màu thời gian phủ từng lớp rêu phong bụi đất phù sa đồng bằng Nam Trung Bộ, đưa du khách tìm về miền quá khứ thấm đẫm chất văn hóa đa dạng, nghệ thuật kiến trúc độc đáo để chiêm ngưỡng, khám phá và mãi mãi trân trọng, gìn giữ và phát huy những giá trị nguồn cội của mình...

VĂN VIỆT