Ngẩn ngơ hoang mạc &quot;tai mèo&quot;

(LĐ online) - Khi thành phố Hà Giang đang say giấc yên tĩnh thì tôi khẽ mở cửa đón luồng sương dày đặc tràn vào phòng lành lạnh của miền biên viễn. Ra phố trời mưa giăng khắp lối, tôi lên chiếc ô tô mở hết đèn sương mờ hướng lên cột cờ Lũng Cú thẳng tiến. "Đi 5 giờ sáng, lên cột cờ Lũng Cú khoảng 9 giờ. Sẽ được đi theo đường xoắn ốc giữa cao nguyên đá tai mèo Đồng Văn", một đồng nghiệp ở tỉnh Hà Giang thông báo. Tôi hăm hở cho chuyến đi du khảo lần đầu tiên trong đời này...

Cột cờ Lũng Cú

Là lữ khách đường xa, xe tôi chạy bám sau chiếc xe dẫn đường của đồng nghiệp tỉnh Hà Giang. Trong đó đặc biệt xe của tôi có nữ đồng nghiệp trẻ phụ trách địa bàn cao nguyên đá Đồng Văn. Câu chuyện giao lưu tìm hiểu công việc đặc thù nghề nghiệp mới hay cô gái đồng nghiệp trẻ thường đi theo ô tô các đoàn công tác hoặc xe khách từ trung tâm thành phố Hà Giang đến trung tâm cao nguyên Đồng Văn rồi mượn xe máy của cán bộ địa phương hay của bà con dân tộc bản địa "phượt" qua những cung đường trùng điệp rừng đá tai mèo. Cô kể những ngày đầu tiên được lãnh đạo cơ quan tin tưởng phân công, tâm trạng của tuổi trẻ xung kích và nghề nghiệp yêu thích khám phá, thử thách đã giúp cô mau chóng vượt qua những lo lắng của "đất mới trời quen”. Dần dần sau một, hai năm "ra mắt" tiếp xúc, chia sẻ tâm tư, nguyện vọng và ghi nhận, phản ánh những mục tiêu, giải pháp cùng tinh thần, ý chí vượt khó của bà con vùng hoang mạc đá, cô đồng nghiệp trẻ đã trở thành người hướng dẫn viên du lịch cho nhiều đoàn khách cùng nghề ở ngoài tỉnh Hà Giang xa xôi như tôi lúc này.

Tác giả bên cột mốc 0km nơi địa đầu đất Việt

Đêm hôm gặp mặt trước đó, tôi được các cô gái người Tày mời thưởng thức ly rượu ngô (bắp) men lá sóng sánh, một đặc sản tuyệt hảo của người H'Mông ngay giữa trung tâm thành phố Hà Giang nồng nồng, ấm ấm đến say lòng. Say vì người con gái Tày nơi núi rừng Tây Bắc có vẻ đẹp mộc mạc, tự nhiên như hoa rừng, lúc nào cũng ân cần lịch sự vì niềm vui, sự hài lòng của khách đường xa đến nhà. Và say vì được nghe kể quy trình sản xuất rượu ngô men lá của người H'Mông theo kỹ thuật truyền thống đạt chuẩn sạch, bảo đảm an toàn thực phẩm cho thực khách. Trong đó, nguyên liệu chế biến gồm ngô được gieo trồng bằng hạt rải đều trên phần đất các cấp bậc thang ôm choàng bên lưng đồi đá tai mèo như những vòng tay đan giữ trong vòng tay gắn kết lâu bền mùa này sang mùa khác, quanh năm suốt tháng. Trồng và chăm sóc ngô đến 6 và 7 tháng sau mới thu hoạch, chọn ra các trái có hạt mẩy to và đều tăm tắp đem luộc vừa đủ chín mới ủ lên men. Sau đó trộn hòa với loại men tổng hợp hàng chục loại lá, rễ và thân cây thu hoạch từ rừng đá tai mèo..."Dạ xin mời anh uống với em thêm một chén (ly) rượu ngô men lá, được nấu cách thuỷ bằng nguồn nước mạch tinh khiết chảy ra bởi các vách đá tai mèo...", cô gái người Tày cụng và uống hết chén rượu ngô men lá cùng tôi rồi nắm chặt tay ấm áp như quen nhau lâu lắm..

Đường phố cổ Đồng Văn

Tôi liên hệ ra rằng, người Tày, người Kinh và các dân tộc anh em trong cộng đồng dân tộc Việt Nam lâu nay bằng nhiều hình thức khác nhau, đã góp tay hiệu quả cho việc lưu thông hàng hóa rượu ngô men lá của người H'Mông Hà Giang, tăng giá trị sản phẩm tương tự một chuỗi sản xuất tiêu thụ khép kín. Như tầm hơn 8 giờ sáng hôm đó, ô tô tôi đến dừng đậu dưới chân đèo đầu tiên lên cao nguyên đá Đồng Văn để điểm tâm tại một quán ăn của người H'Mông. Ẩm thực sáng lúc này chuyên biệt một món phở gà xương đen thơm ngon, nóng hôi hổi không chỉ ở phần nước hầm xương thịt, mà khác biệt nhờ phần bánh tráng tại chỗ trên một chiếc lò củi đắp lên bằng nguyên liệu đất và đá tai mèo. Và thêm nữa là nguyên liệu chế biến thịt gà xương đen nuôi thả tự nhiên, gia vị đượm hương nhiều loại lá rừng đặc hữu của hoang mạc đá tai mèo Hà Giang.

Khu chợ bán hàng đặc sản cao nguyên đá Đồng Văn

Ăn xong tô phở, uống ly nước vối xua đi cái lạnh tháng tư miền cực Bắc, nhìn lên đỉnh Lũng Cú trên trời cao huyền ảo. Lên xe ngồi sương phả vào ướt đẫm những ô cửa kính đóng kín. Càng lên cao đường càng quanh co uốn khúc, dốc càng dựng đứng cheo leo, hiểm trở. Xe luồn trong sương, núi chồng núi trải rộng, kéo dài thấp thoáng hình kim tự tháp quấn quyện mây trắng bay. Khi nắng dần lên cao, xe như chạy lạc sâu hun hút giữa hoang mạc đá tai mèo bốn bề giăng mắc. Thiên nhiên hào phóng "gieo trồng" những cánh đồng đá từ dưới thung sâu lên đến đỉnh đồi cao, từ từng cụm đá, vườn đá đến đồi đá quần tụ nối liền thành những dãy núi đá uốn lượn giữa không gian bất tận. Giữa tháng tư này, cao nguyên đá Đồng Văn cũng đã vừa tận hiến một mùa hoa tam giác mạnh trắng hồng, mùa lúa, mùa ngô óng vàng, mùa hoa ban hai màu trắng tinh và đỏ đậm; để lại một mùa thuần chất sắc màu đen xám bóng phản quang lên màu trời xanh thắm, mây trắng vờn quanh. Đồng nghiệp của tôi công tác tại tỉnh Hà Giang thông tin: "Cao nguyên đá Đồng Văn có tổng diện tích hơn 2.300km ², phân bố trên địa phận 4 huyện Mèo Vạc, Quản Bạ, Yên Minh và Đồng Văn, tọa lạc ở độ cao so với mặt biển từ 1.000m đến 1.600m. Ngày 03/10/2010, Công viên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu..."

Kỳ vĩ cao nguyên đá Đồng Văn nhìn trên cột cờ Lũng Cú

Sương khói Đồng Văn

Sương tan, trời xanh cao, xe đậu lại trên một khoảnh đất tương đối bằng phẳng hiếm hoi toạ lạc trên phần ba ngọn đồi đá cao nhất cực Bắc, tôi lần đầu tiên trong đời qua nhiều năm tuổi ngũ thập chinh phục độ cao 1.600m hãnh diện tựa đôi vai mình dưới cột cờ Lũng Cú thiêng liêng đất Việt, lưu lại những khoảnh khắc với nghĩa vụ công dân của mình. Nữ đồng nghiệp trẻ đi cùng cũng tiếp tục bước lên gần 300 bậc tam cấp đá để cùng tôi hiện diên bên cột cờ trên đỉnh nóc nhà địa đầu Tổ quốc. Cột cờ Lũng Cú được đón nhận vòng tay lần đầu tiên như tôi và thường xuyên như nữ đồng nghiệp trẻ đều dâng dâng ngập đầy cảm xúc tự hào về chủ quyền đất Việt. Tôi cảm nhận điều "không có gì quý hơn" đó và cô đồng nghiệp trẻ cũng bảo tôi như vậy. Thong thả bước quanh cột cờ Lũng Cú, dõi mắt xuống quang cảnh thung lũng công viên đá tai mèo khổng lồ, dòng sông Nho Quế uốn khúc êm đềm chảy xuôi về tắm mát đồng bằng trước khi đổ ra biển Đông. Đời sông Nho Quế chất chứa trong lòng những dữ liệu lịch sử chiến cuộc thắm máu đào giữ toàn vẹn tấc đất biên cương. Nay thế giới đang vận động theo một trật tự phẳng, có thể khép lại chuyện đối đầu đã qua để cùng nhau vượt lên, đi tới chân trời mở, nhưng không thể cho phép còn ai đó thờ ơ bỏ qua hay vô tình quên lãng...

Những khúc cua ngoạn mục

Sông chảy giữa rặng núi đá tai mèo

Xế chiều, quay lại Cổng Trời nói lời chào cao nguyên đá Đồng Văn với nhiều cung bậc cảm xúc, nhiều trải nghiệm liên tưởng cảm giác mạnh, thử thách con tim thám hiểm, tôi thêm một lần ngẩn ngơ trước bức tranh hoang mạc đá tai mèo kỳ vĩ, nguy nga tráng lệ. Trên điểm đầu con đường mang tên Hạnh Phúc, tôi ghé lại nhìn xuống vực sâu thăm thẳm có một dòng sông mải miết chảy giữa hai rặng núi đá tai mèo đã 'kề vai sát cánh" hàng trăm triệu năm qua. Trên lưng đồi đá uốn khúc chạy song song là cung đường bộ; tương truyền những đôi lứa đang yêu cùng nhau vượt qua thông suốt con đường này sẽ cập bến bờ hạnh phúc...

Cung đường Hạnh Phúc giữa hoang mạc đá tai mèo

Phần tôi đã có một ngày vượt qua trọn vẹn con đường Hạnh Phúc nói riêng, những cung đường xẻ ngang vách đá tai mèo đi và về du khảo các khu vực trung tâm của hoang mạc đá tai mèo Hà Giang nói chung. Đêm xuống giữa phố cổ Đồng Văn, lại tận hưởng hơi men rượu ngô men lá của người H'Mông, tôi như đang nghe thông điệp "cần có nhau" bảo tồn, gìn giữ và phát huy hơn nữa giá trị di sản từ hoang mạc đá tai mèo Hà Giang với danh hiệu Công viên địa chất hàng đầu ở Đông Nam Á...

Hà Giang tháng 4/2018

Ghi chép VĂN VIỆT