Khám phá làng nghề tăm nhang truyền thống duy nhất ở Hà Nội

(LĐ online) - Hình ảnh những bó chân nhang (chân hương) xòe rộng như những bông hoa đang nở giữa sân làng, sân đình ở làng quê Quảng Phú Cầu, ngoại ô Hà Nội trên các ấn phẩm du lịch, nghệ thuật nhiếp ảnh nổi tiếng thế giới đã khiến cho làng nghề này gần đây trở thành nơi không chỉ uy tín với nghề mà còn hấp dẫn du khách yêu thích khám phá nét văn hóa truyền thống của người Việt.

 

Những cụ già đang ngồi chẻ nứa làm tăm nhang bên vệ đường

 

Làng nghề truyền thống làm chân nhang Quảng Phú Cầu (thuộc huyện Ứng Hòa, Hà Nội), cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 35 km. Bắt đầu vào khoảng 6 giờ sáng mỗi ngày, khắp nơi trong thôn rực rỡ sắc đỏ của những bó chân nhang do bà con trong làng vừa nhuộm xong xếp ra phơi khắp các sân đình, sân làng và cả trước ngõ. Những chuyến xe tấp nập ra vào chở theo nguyên liệu là nứa, vầu hoặc tre để làm chân nhang và cả những bó chân nhang, hay nhang thành phẩm. Các cụ già trong làng cho biết, truyền thống làm chân nhang của làng nghề ở đây đã có từ hàng trăm năm trước và là nghề cha truyền con nối của các gia đình sống lâu đời trong làng.

 

Quảng Phú Cầu có diện tích khoảng 8,91 km ², gồm 6 thôn là Xà Cầu, Quảng Nguyên, Phú Lương Thượng, Phú Lương Hạ, Cầu Bầu và Đạo Tú. Ban đầu, nghề làm chân nhang chỉ tập trung ở thôn Phú Lương Thượng, nhưng vài chục năm trở lại đây nghề này đã được mở rộng ra tất cả các thôn còn lại trong xã, không chỉ làm chân nhang, nhiều hộ còn sản xuất nhang thành phẩm và trở thành một nghề truyền thống mang lại thu nhập chính cho khoảng 70% người dân trong xã. 

 

Chúng tôi đến xã Quảng Phú Cầu vào khoảng 6 giờ sáng một ngày cuối tuần đầu hạ. Ngay đầu ngõ vào thôn Phú Lương, nơi tiếp giáp với quốc lộ 21B, đã bắt gặp hình ảnh sân đình đỏ rực như trải thảm đỏ bởi những bó tăm hương mới được nhuộm, vẫn còn bốc hơi nghi ngút vừa bày ra phơi. 

 

Chúng tôi theo chân chị Lệ Hoa vào một gia đình nằm sâu phía trong thôn, gia đình này đang nhuộm chân nhang. Đây là một gia đình có cơ sở sản xuất nhang khá lớn trong xã. Công nhân đang dùng tay đưa từng bó tăm nhang vào chiếc nồi nước màu đang sôi sùng sục để nhuộm tăm nhang. Sau khi bó tăm nhang được nhuộm đỏ 2/3, chúng được chuyển ra xe, chở ra sân đất trống đã trải sẵn những tấm bạt phía dưới để phơi cho khô. Những bó tăm nhang được các cô công nhân xòe rộng ra tròn xoe như những bông hoa đỏ rực rỡ tôn thêm sắc màu cho thôn giữa mùa nắng nóng.

 

Phơi tăm nhang

 

Bên vệ đường, chúng tôi bắt gặp những cụ già đang ngồi trong bóng mát chẻ nứa làm tăm. Cụ kể, những cây nứa được chọn mua từ nhiều vùng khác nhau, sau khi ngâm dưới nước ao khoảng 1 đến 2 tháng thì sẽ được rửa sạch rồi mới chẻ thành tăm. Tăm chẻ xong lại được bó thành từng bó, mỗi bó khoảng 3.000 que đưa đi nhuộm đỏ, phơi khô và bán cho các gia đình, hợp tác xã hoặc công ty làm nhang. Một số ít hợp tác xã, ngoài tiêu thụ trong nước, còn xuất đi Ấn Độ, Trung Quốc và các nước khác…

 

Nhờ có nghề làm tăm nhang mà đời sống kinh tế của người dân trong làng hiện đang có nhiều khởi sắc. Hiện xã Quảng Phú Cầu là một trong những xã có thu nhập đầu người cao nhất huyện Ứng Hòa. Nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu bằng nghề truyền thống này nhờ áp dụng khoa học công nghệ vào một số khâu sản xuất giúp giảm chi phí lao động, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.

 

Quảng Phú Cầu trước kia vốn chỉ làm tăm nhang là chủ yếu, có rất ít hộ làm nhang thành phẩm nhưng gần đây, để đảm bảo đầu ra cũng như đa dạng hơn ngành nghề sản xuất, ở xã cũng đã xuất hiện nhiều hộ, nhiều hợp tác xã sản xuất nhang trên chính sản phẩm chân nhang do người dân trong xã sản xuất. Đặc biệt, bà con trong thôn còn chú trọng đến các sản phẩm nhang thảo mộc, bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng. HTX Sản xuất nhang Làng nghề Xà Cầu là một trong những hợp tác xã đã có hướng đi mới tiên phong và sản phẩm nhang của họ được nhiều khách hàng tin cậy. Hiện sản phẩm của HTX đã có mặt ở rất nhiều đại lý trên toàn quốc vì được tin dùng là sản phẩm an toàn cho sức khoẻ.

 

Từng trải qua nhiều thăng trầm của thời cuộc, nghề làm tăm nhang truyền thống có giai đoạn tưởng như không thể tồn tại nhưng cuối cùng, bằng sự nỗ lực, sáng tạo, chuyển mình trong cách thức sản xuất phù hợp với từng giai đoạn, đã giúp cuộc sống người dân nơi đây khởi sắc và trở thành một làng nghề không chỉ mang lại những lợi ích về kinh tế cho người làm nghề mà còn tạo ra những giá trị văn hoá đặc sắc, trở thành một địa chỉ sản xuất tăm nhang và làm nhang truyền thống uy tín đối với khách hàng khắp nơi và là địa điểm du lịch văn hoá, làng nghề truyền thống hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

 

N.T.N