10 năm “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước'' ở Lâm Ðồng

Qua quá trình lao động, sáng tạo, cộng đồng các dân tộc bản địa (Mạ, K’Ho, Churu, M’Nông, S’tiêng) đã để lại nhiều di sản văn hóa vô giá, nổi bật là Di sản Không gian Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên với nhiều lễ hội cúng mùa, lễ hội vòng đời độc đáo. Cùng sự hội tụ của hơn 40 dân tộc anh em từ mọi miền đất nước về đây làm cho văn hóa Lâm Đồng đa dạng, phong phú nhiều sắc màu, đã làm nên một vùng đất đẹp cả bề ngoài lẫn chiều sâu. 

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống làm nền tảng xây dựng văn hóa, con người Việt Nam trong thời đại mới

Đặc biệt, Nghị quyết 33 ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” (NQ 33) như một luồng gió lành thổi vào mang theo những chính sách về phát triển văn hóa, con người đã không ngừng bồi đắp môi trường văn hóa, gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, sáng tạo nên những giá trị văn hóa nghệ thuật mới, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của Nhân dân các dân tộc trong tỉnh.

Trong 10 năm qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chỉ thị, kế hoạch, chương trình hành động quyết liệt bám sát 5 mục tiêu, 6 nhiệm vụ, giải pháp nêu trong NQ 33. Nhằm “Hoàn thiện các chuẩn mực giá trị văn hóa, con người Việt Nam”: Trên nền tảng đạo đức cách mạng, tư tưởng Hồ Chí Minh gắn với đặc thù văn hóa, lối sống vùng đất, con người Tây Nguyên đã xây dựng con người “Nói đi đôi với làm”, “Trung với nước, hiếu với dân”, sống có nghĩa có tình, đoàn kết thương yêu đùm bọc lẫn nhau, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư… gắn với phẩm chất con người Đà Lạt - Lâm Đồng “Hiền hòa - Thanh lịch - Mến khách”.

Không gian sinh hoạt văn hóa của người Mạ - Bảo Lâm

Chú trọng xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên nền tảng truyền thống tốt đẹp của quê hương, đẩy mạnh phong trào xây dựng nếp sống văn hóa mới, các cấp cơ quan, mặt trận, đoàn, hội trong tỉnh tổ chức nhiều hoạt động giáo dục truyền thống, bồi đắp tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, bồi dưỡng thể chất, tâm hồn, phát triển con người một cách toàn diện. Nâng cao chất lượng, hiệu quả Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” với nhiều Khu dân cư kiểu mẫu đã phát huy vai trò của mọi người, mọi nhà trong việc tạo ra môi trường văn hóa lành mạnh, đáng sống ở từng xã, phường, thị trấn, thôn buôn, tổ dân phố.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đi vào chiều sâu, thực chất với những hương ước, quy ước cùng những Bộ quy tắc ứng xử phù hợp để đánh giá, xếp loại cán bộ, đảng viên, hộ gia đình hàng năm đã phát huy vai trò của cộng đồng làng xã, khu dân cư trong việc giám sát và điểu chỉnh đạo đức, hành vi, lối ứng xử của từng cá nhân, tập thể... góp phần ngăn chặn và đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức, xã hội.

Toàn tỉnh hiện có 91,5% hộ gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa; 95% thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu khu dân cư văn hóa; 100% xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới; 88,5% phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị; 98% cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa.
Hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở không ngừng được hoàn thiện, đồng bộ, hiện đại, tăng mức hưởng thụ văn hóa ở nông thôn, nâng cao đời sống tinh thần của Nhân dân. Toàn tỉnh hiện có 137/142 nhà văn hóa xã, phường, thị trấn; 1.321/1.367 thôn, tổ dân phố (872 thôn, 495 tổ dân phố) có nhà sinh hoạt cộng đồng. Mức chi ngân sách của tỉnh đầu tư hoàn thiện các thiết chế văn hóa tăng qua từng năm: Giai đoạn 2011 - 2015, bố trí 603,5 tỷ đồng cho 27 dự án; giai đoạn 2016 - 2020, bố trí 764,8 tỷ đồng cho 18 dự án; năm 2022 - 2023, chi 5,27 tỷ đồng cho 24 thôn của 4 huyện Đơn Dương, Lạc Dương, Lâm Hà, Đam Rông; năm 2024 - 2025 kinh phí điều chỉnh bổ sung 13 tỷ đồng. Trong đó, riêng 2024 nguồn vốn 5,51 tỷ đồng, đến thời điểm này đã được cấp 1,88 tỷ đồng; còn lại 3,63 tỷ đồng chưa phân bổ.

Thực hiện tốt Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, đã xây dựng 3 làng văn hóa truyền thống các dân tộc Churu, K’Ho tại thôn Đông Hồ, xã Pró (Đơn Dương), thôn K’Long Trao, xã Gung Ré (Di Linh), thôn Đưng K’Si, xã Đạ Chais (Lạc Dương); thành lập nhiều CLB văn nghệ dân gian ở các xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, hỗ trợ trang phục, nhạc cụ, kỹ năng chuyên môn để các CLB hoạt động. Mở lớp truyền dạy cồng chiêng cho hơn 2.000 thanh thiếu niên đồng bào dân tộc thiểu số, từ đó 92 CLB đội nhóm cồng chiêng ra đời thường xuyên tập luyện giao lưu biểu diễn. Di sản Không gian Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên cùng bản sắc văn hóa các dân tộc bản địa từng bước được bảo tồn và phát huy, các làng nghề truyền thống được khôi phục, phát triển phục vụ hoạt động du lịch, du lịch cộng đồng, du lịch nông thôn, du lịch canh nông. Toàn tỉnh có 84 lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số; 55 lễ hội đang được duy trì thường xuyên; nhiều lễ hội có nguy cơ mai một đã được phục dựng. Qua đó quảng bá những nét đẹp văn hóa của đồng bào Nhân dân các dân tộc trong tỉnh đến với bạn bè trong và ngoài nước.

Thời gian tới, Lâm Đồng tiếp tục huy động sự vào cuộc tích cực, chủ động của Nhân dân, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc, tiếp thu có chọn lọc văn hóa nghệ thuật hiện đại, đẩy lùi tệ nạn xã hội và hủ tục. Gắn phát triển văn hóa với phát triển kinh tế, làm cho văn hóa thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội, để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm cho sự phát triển bền vững của tỉnh.