Sáng tạo không ngừng để phát huy giá trị của tài liệu mộc bản Triều Nguyễn

Mộc bản Triều Nguyễn là khối tư liệu quý không những chỉ ở phạm vi quốc gia mà còn là tư liệu kí ức của thế giới. Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV hiện đang bảo quản, khai thác và phát huy giá trị. Kể từ khi khối tư liệu được UNESCO công nhận mộc bản Triều Nguyễn là Di sản Tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam năm 2009,các cán bộ trung tâm đã cố gắng phát huy giá trị của tư liệu này đến với độc giả bằng nhiều hình thức như: xuất bản sách, trưng bày, triển lãm, công bố các bài viết khoa học, cho độc giả khai thác,... và với mong muốn đưa tài liệu đến với độc giả thời đại công nghệ số, trung tâm đã dựng nhiều bộ phim, video, hình ảnh để quảng bá cho di sản.

Kệ giá được thiết kế có vách ngăn di động để ngăn cách các ván

Để hiện đại hóa kho tàng, cơ sở vật chất, kệ giá phù hợp với tiêu chuẩn lưu trữ của thế giới và phù hợp với hình thức của ván in của Việt Nam, năm vừa qua, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV đã cải tiến đồng bộ hóa kệ tủ, kho bảo quản giúp chỉnh lý và bảo quản một cách khoa học cho tài liệu. 

Mộc bản Triều Nguyễn được khắc trong nhiều giai đoạn khác nhau, vì vậy hình dạng, kích thước ván khắc cũng khác nhau. Có bộ sách thì ván rất dày và kích thước lớn như bộ Ngự chế thi của vua Minh Mệnh, Hoàng Việt luật lệ, Tam hy đường pháp thiếp..., song có bộ ván lại rất nhỏ, mỏng như bộ Dưỡng chính di quy, Nhân thế tu tri... Vì mộc bản có kích thước không đồng đều, do vậy, để thiết kế kệ giá phù hợp với toàn bộ mộc bản là tương đối khó, làm sao để chỉnh lý khoa học xong thì yêu cầu về thẩm mĩ, an toàn được đặt lên hàng đầu. 

Kệ giá được thiết kế có vách ngăn di động để ngăn cách các ván

Bằng sự nỗ lực của các cán bộ trung tâm, cuối cùng kệ giá bảo quản mộc bản phù hợp với toàn bộ kích thước, trọng lượng. Vừa đảm bảo tính mĩ thuật lại thuận tiện cho việc sắp xếp, khai thác và bảo quản. Kệ giá chống được trầy xước khi các tấm được ngăn cách với nhau bằng hệ thống tấm ngăn cách. Lại có thể điều chỉnh độ dày, mỏng của ván. 

Ngoài việc chỉnh lý và sắp xếp lại ván khắc lên các kệ giá cải tiến, trung tâm còn cải tạo kho trưng bày để độc giả có thể nhìn thấy trực tiếp. Theo chia sẻ của lãnh đạo trung tâm, độc giả có thể tham quan kho ván, vừa có thể cảm nhận được tài liệu xưa mà lại vẫn cảm nhận được cách thức bảo quản trưng bày hiện đại điều mà từ trước đến nay trung tâm chưa áp dụng. 

Với những sáng tạo để phù hợp với thời đại công nghệ số cũng như để phát huy được giá trị cho khối tài liệu mộc bản, rõ ràng đó là những sáng tạo không ngừng của cán bộ Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV. Những người đang ngày đêm âm thầm gìn giữ khối tư liệu văn hiến quý giá của tiền nhân.